NATO, Türkçe “Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü” açılımının İngilizce “Nord Atlantic Treaty Organization” sözcüklerinin kısaltmasıdır. Nato, 4 Nisan 1949 yılında 12 ülke tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Anlaşması’na dayanarak kurulmuş ve çeşitli dönemlerde 17 ülkenin de katılımıyla Uluslararası Askerî İttifak oluşumudur. Örgüt üyeleri dış güçlerden gelebilecek tehditlere karşı savunma yapmaktadır. Türkiye de NATO Üyesi ülkelerdendir. 

NATO, Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü olarak üye devletlerin özgürlük ve güvenliklerini koruma amacıyla kurulmuş ve Uluslararası ittifak teşkil eden askeri bir oluşumdur. 

NATO’nun Amaçları

NATO’nun Siyasî Amacı: Demokratik değerlerin desteklenmesi, üye devletlerin savunma ve güvenlikle alakalı sorunların istişare edilmesidir. İşbirliği ile güven oluşturmak ve uzun vadede çatışmaları engellemektir. 

NATO’nun Askerî Amacı: İlk öncelik olarak devletler arası anlaşmazlıkları barışçıl yollarla çözmek için yardımda bulunmaktır. Başarısızlık söz konusu olduğunda ise kriz yönetimi oluşturup, muhtemel askeri operasyonları masaya yatırmaktır. Üye ülke olmasa bile bazı ülkelerde askeri eğitim, deniz korsanlığına karşı operasyon, uçuşa yasak bölgelerin güvenliğinin sağlanması, ambargoların uygulanması vb. faaliyetlerin sağlanması da NATO’nun faaliyeti kapsamındadır. 

NATO Kelimesinin Açılımı: İngilizce “North Atlantic Treaty Organization” ifadesinin kısaltmasıdır.

NATO’nun Merkezi: Üye ülkelerden Belçika’nın başkenti Brüksel’dir. 

Bazı NATO Üyesi Ülkeler: Birleşik Devletler (1949), Birleşik Krallık (1949), Danimarka (1949), Fransa (1949), Lüksemburg (1949), İzlanda (1949), İtalya (1949), Hollanda (1949), Portekiz (1949), Almanya (1955), Türkiye (1952), Yunanistan (1952), Macaristan (1999), Polonya (1999), Bulgaristan (2004), Hırvatistan (2009), Romanya (2004), Arnavutluk (2009)… 

Türkiye ve NATO

1952 yılında Türkiye Cumhuriyeti, NATO üyesi olmuştur. İlk üye olan güçlü ülkeler arasındadır. Türkiye’nin NATO üyeliği ile beraber NATO, ek güç ve faaliyet alanı kazanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti, NATO’da “Savunma Dönüşümü” gayretlerini desteklemekte olan ülkelerden birisidir. 

NATO Hakkında Bazı Bilgiler

  • NATO Kararları, 29 üye ülkenin ortak iradesinin ifadesi kapsamında görüş birliğine dayanmaktadır. 
  • 5. Madde kapsamında bir NATO ülkesinin herhangi bir saldırıya uğraması durumunda diğer NATO ülkelerinin o ülkeye yardım etmesi gerekmektedir. Bu madde ilk kez 11 Eylül 2001 yılında Amerika’da Dünya Ticaret Merkezi’ne yönelik yapılan Uçaklı Saldırının akabinde uygulanmıştır. 
  • NATO önderliğindeki ISAF (Uluslararası Güvenlik Destek Gücü), Afganistan’da El-Kaide Terör Örgütü’ne karşı konuşlandırılmıştır. 
  • Bir NATO ülkesine yapılan saldırı, tüm NATO üyelerine yapılmış demektir. 
  • NATO’nun ilk Genel Sekreteri Lord Ismay İttifak’ın amacını şu şekilde açıklamıştır; “Rusları dışarıda, Amerikalıları içeride, Almanları ise aşağıda tutmaktır.” 
  • NATO’ya katılan Türkiye ve Yunanistan’ın Askerî komutaya dâhil edilmesi durumuna başta ABD ve İngiltere olmak üzere bazı üye ülkeler karşı çıkmıştır. 
  • 1974 yılında Türkiye’nin Kıbrıs Harekâtı’ndan kaynaklı olarak Yunanistan NATO’nun askeri yapısından kuvvetlerini çekmiş, 1980 yılında Türkiye’nin işbirliği kapsamında tekrar geri dönmüştür. 
  • NATO’nun ilk Askerî Eylemi: Bosna Savaşı’nda uçuşa yasak bölge olarak belirtilen alanda kararı ihlal eden 4 Sırp uçağını NATO birlikleri düşürmüştür. 
  • Türkiye ve Yunanistan, NATO’da en fazla askeri birliğe sahip ülkelerdendir.

Mevlüt Baki TAPAN