Anadolu ve Türk kültür – tarihini gerçek manada etkileyen birçok eskiçağ medeniyeti vardır. Anadolu ve çevresinde yahut Asya’da varlığını sürdürmüş bazı medeniyetler şunlardır;
Anadolu’da Varlığını Sürdürmüş İlk Medeniyetler
Günümüz modern medeniyetlerine gerçek manada şekil veren ve birçok alanda katkı sağlayan medeniyetlerin başında Anadolu medeniyetleri gelmektedir.
Hititler: Şehir devletlerinin birleştirilmesini ve siyasi ilk birliğin oluşmasını sağlayan medeniyettir. Ceza ve aile hukuku alanlarında insani özelliklerde yasalar çıkarmış, kölelere mülkiyet hakkı tanımışlardır. Kale mimarisi, demir silah imalatına önem vermişlerdir.
Frigyalılar: Sakarya civarlarındaki topraklarda varlığını sürdürmüş, tarımla uğraşan medeniyettir. Tarıma zarar verenler için ağır cezalar uygulamışlardır. Tabiat tanrılarına inanmış, Kaya mimarisine önem vermişlerdir.
İyonlar: Anadolu’nun batı kısımlarında şehir kurmuş, hür düşünce ve müspet ilimlerin ilk temellerini atmışlardır. Yurt amaçlı ilk kolonileri kuran uygarlıktır. Kale yapımı, sur işçiliği ve maden işletmeciliğine önem vermişlerdir. Yunan kültürünün de temellerini atan uygarlıktır.
Urartular: Van ve civarından varlığını sürdürmüş, Erzurum ve Kars civarında da ciddi etkiler sağlamış sistemli ilk uygarlıktır. İmar ve bayındırlık alanlarında gelişmiş, şehirleri surlarla çevirip, kale yapımında gelişim göstermişlerdir. Maden işletmeciliğinde ileri gitmiş uygarlıktır.
Lidyalılar: Doğu-Batı ticaretinin zenginleştirilmesinde büyük rol oynayan, ticarete parayı kazandıran ve ekonomik sistemlerden, bankacılık ve faiz uygulamalarına kadar birçok alanda gelişim göstererek günümüz ekonomi sistemlerinin temelini atmış medeniyettir.
Mezopotamya’da Varlığını Sürdürmüş Uygarlıklar
Fırat ve Dicle nehirlerinin arası olarak bilinen ve yayılım alanı olarak güney Anadolu, Toroslar ve Basra körfezlerine kadar uzanan uygarlık sahasıdır Mezopotamya.
Sümerler: Bölgenin yerli halkı olmadıkları yapılan kazılarda sonradan tespit edilmiş uygarlıktık. Dil özellikleri daha çok Hazar Denizi’nin doğusundan geldiklerinin ve eski Kun-Türk boylarıyla bağlantılarının olduğu anlaşılmıştır. Şehir devletlerini kurmuş, din adamlarının yönetimde büyük rol üstlenmelerini sağlamışlardır. İlk yazıyı icat eden medeniyettir. Bilim, sanat ve astronomi alanında zamanının çok ötesinde bir gelişim ve ilerleme göstermiştir.
Akadlar: Şehir devletlerini birleştirerek imparatorluk tarzında ilk krallıkların kurulmasına öncülük etmiş ve bilinen ilk monarşik krallığı da kurmuşlardır. Belli bir bölgenin içinde kalmak yerine genişlemeci politika izlemiş, toroslara kadar genişlemişlerdir.
Babiller ve Asurlar: Mutlak güç ve egemenlik anlayışının benimsendiği dönemi bu uygarlıklar döneminde Mezopotamya yaşamıştır. Dil ve bilim alanında büyük ilerleme kat etmişlerdir.
Mevlüt TAPAN