Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz bor madeninin sert bir yapısı vardır ve ısıya karşı dayanıklı bir elementtir. İlk kullanımı Tibet’te görülmüş; daha sonraları ise altın ve gümüş işçiliği için Hititliler ve Sümerliller tarafından kullanılmıştır. Borun çıkışı yaklaşık 4000 bin yıl önceye dayanmaktadır. Her ne kadar adını yeni duysak da eski çağlarda gerek ilaç niyetine gerek temizlik işleri, gerekse cam işlemesi işleri gibi birçok alanda kullanılmıştır.
Borun görünümü tuz mağarasından çıkan tuza benzemektedir. Başta ülkemizde olmak üzere, Çin’de, ABD’de ve Rusya’da bor kaynakları bulunmaktadır.
Ülkemizdeki bor rezervi, dünyadaki toplam bor rezervinin yaklaşık %73’üne denk gelmektedir. Stratejik açıdan büyük önem taşımaktadır. Başta Kütahya olmak üzere bor olan illerimiz Balıkesir ve Eskişehir’dir. Bor madeni ülkemizde ETi Maden İşletmeleri tarafından işletilmektedir.
Bor Hangi Alanlarda Kullanılır?
Bor madeni tahmin etmediğimiz birçok alanda kullanılmaktadır. Otomobil sektörü, deterjan ve sabun sektörü, deri renklendirme, haşera ve böcek kovma, kozmetik alanında, yangına direnç gösteren malzemelerde, tıp alanında, boya alanında, tekstil alanında ve daha sayamadığımız bir çok alanda kullanılmaktadır.
Birçok alanda kullanılan bor elementi son zamanlarda uçaklar için yakıt olarak kullanılmakta; ilerleyen yıllarda da kara ve deniz araçları içinde kullanılması planlanmaktadır. Elektirikli araçlardaki pil şarj sıkıntısını kökten çözebilecek yapısı sayesinde batarya ömrünü uzatmayı amaçlı laboratuvar çalışmaları yapılmaktadır. Bu sayede pillerin üç (3) kat daha fazla enerji sağlayabileceği iddia edilmektedir.
Ülkemizin stratejik açıdan büyük güç kazanmasına etkisi olan şeylerden biri olan bor madeniyle ilgili ülkemizde de çalışmalar yapılmaktadır. %73 ile bor rezervlerinde birinci sırada olan ülkemizi, %8,50 ile Rusya, %6,80 ile de Amerika takip etmektedir.
MTA’nın (Maden Tetkiklerinin) yapılmasıyla, Türkiye’nin bor rezervlerindeki rezerv arama faaliyetlerinin artacağı tahmin edilmektedir. Yaklaşık 40 yıl sonra dünyada bor rezervi olan tek ülkenin Türkiye olacağı ve ülkenin stratejik önemininin bor açısından oldukça artacağı tahmin edilmektedir. Bu derece geniş kullanım alanına sahip bir elemente sahip olmak oldukça hayati gözükmektedir.
Birçok bilim adamının “21. Yüzyılın Yağı ve Sanayinin Tuzu” olarak nitelendirdiği borun bazı yerel kaynaklarda abartıldığı, aslında borun ekonomik olarak önemli olmadığı, ancak tüm bu söylemlerin yanlış olduğu, çünkü borun kullanıldığı vurgulanmaktadır. Dünyadaki diğer doğal kaynaklardan daha fazla ve önemlidir. Örneğin, günümüzün en önemli doğal kaynağı olan petrol; gaz yağı, akaryakıt, makine yağı, akaryakıt, jet yakıtı vb. tüm alanlarda, hatta bilgisayar sistemlerinde ve askeri sistemlerde bile bor kullanılabilir. Uçaklarda ve uzay araçlarında da kullanılabilir çünkü; sürtünme ve ısınmaya dayanmaktadır.
Emre KÖME