Türk dili, Türkiye coğrafyasının ötesinde konuşulan bütün lehçe ve şivelerin bütününe verilen isimdir. Oğuz, Karluk, Sibirya gibi birçok gruba ayrılmıştır. En yaygın coğrafyada, en fazla konuşulan Türk Dil Grubu, nitekim Oğuz Türkçesi veya Oğuz Türk Dil Grubu olarak adlandırılan Türk Lehçesidir. En sistemli, geniş kaynak ve edebi esere sahip olan, geniş alanda konuşulup, bilim-sanat camiasında yankı bulan şivesi ise Türkiye Türkçesidir. Bazı kaynaklarda Anadolu Türkçesi olarak da görülür.
Oğuz Türk Dil Grubundaki dillerin hepsinde çok yakın benzerlikler olup, yabancı sözcüklerdeki farklılıklar göz ardı edilirse rahatlıkla birbirleriyle anlaşmaları mümkündür.
Türkiye Türkçesi: 29 harften oluşan Latin kökenli alfabeyi kullanmaktadır ve Anadolu, Balkanlar, Almanya, Hollanda, Orta Doğu, Kıbrıs gibi bölgelerde konuşulmaktadır. 125 Milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır.
Gagavuz Türkçesi: Moldova’ya bağlı Özerk Gagavuz Bölgesinde ve Romanya’nın Köstence ilinde konuşulan Türk Şivesidir. Latin kökenli alfabe kullanılmaktadır.
Ahiska Türkçesi: Gürcistan’ın Batum, Ahıska gibi sınır bölgelerinde konuşulan Türk dilidir. Latin kökenli alfabe kullanılmaktadır.
Azeri Türkçesi: Hazar denizinin batısında, Kafkasya ve İran’ın Tebriz bölgesinde konuşulan Oğuz Dil Grubuna bağlı Türk dilidir. Latin kökenli alfabe kullanılmaktadır. 40 Milyonu aşkın konuşanı vardır.
Türkmenistan Türkçesi: Türkmenistan ve civarlarında konuşulan Türk dilidir. Latin kökenli alfabe kullanılmaktadır. 7 Milyon kişi tarafından konuşulduğu saptanmıştır.
Kaşkay Türkçesi: İran’da konuşulan Türk dilidir. Arap kökenli Fars alfabesi kullanılmaktadır. Büyük dil ve kültür baskılarına karşın halen 1 Milyonu aşkın konuşanı bulunmaktadır.
Salar Türkçesi: Çin’de Şunhua eyaletinde konuşulan, Türkmen Türkçesine yakın Türk Dilidir.
Ayrıca Kuzey Irak ve Kuzey Suriye bölgelerinde Türkiye Türkçesi konuşulmaktadır. Yalnızca ağız farklılıkları görülmektedir. Bütün Oğuz Dil Grubu Türkçeleri fonoloji, morfoloji, sentaksları bakımından aynıdır. Diğer Türk Dili Gruplarında tükenmek üzere olan Türk Lehçeleri olduğu gibi, Oğuz Türk Dil Grubunda da tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalan Türk Lehçeleri vardır. Gagavuz, Kaşkay, Ahiska ve Salar Türkçesi bunların başlıcalarıdır. Türkiye, Azeri ve Türkmenistan Türkçeleri ise gelişim göstermektedir. Özellikle Türkiye Türkçesi Avrupa dilleriyle beraber geniş kitlelere yayılmayı başaran, birçok çoklu dil hizmetinde önemsenen diller arasına girmiştir.
Mevlüt TAPAN