“Tapınak” insanların dini rütüellerini yerine getirdikleri, tapınma eyleminin yapıldığı yapılara verilen isimdir. Aynı şekilde “Mabet, ibadethane” gibi kullanımları da vardır. Ancak günümüzde “Tapınak” sözcüğü yalnızca puta veya çok tanrılı dinlere tapınmak maksadıyla yapılmış yapılar için kullanılmaktadır. Hristiyanların ibadet ettikleri yere Kilise, Müslümanlarınkine de Camii denilmektedir.
Tarihte ilk insanla beraber inşa edilen Kabe haricinde bilinen ilk tapınak Urfa’da keşfedilen Göbeklitepe Tapınağıdır. Döneminin en büyük tapınağı olma özelliğine sahiptir. Mısır ve Maya piramitlerinden bile 7000 yıl daha eskidir. 1995 yılında keşfiyle beraber insanlık tarihi yeniden sorgulanmaya başlanmıştır. Yerleşik hayata geçiş neden ve biçimlerinden, yaşayış ve inanç biçimlerine kadar bilinenlerin bir kez daha sorgulanması gerektiğini gözler önüne sunmuş ve inanç sisteminin ne kadar eskiye dayandığını ispatlamıştır. Dahası insanların hayat biçimlerini aslında inancın etkilediğini kanıtlamıştır.
Göbeklitepe Tapınağı: Şanlıurfa’ya 15 km mesafede yer almaktadır. 12.000 yıl önce inşa edilmiştir. T biçiminde dikili taşlar ve her biri üzerinde hayvan kabartmaları bulunur. Ayrıca el, kol ve farklı soyut sembollerle süslenmişlerdir. Oyma ve kabartma işçiliği göz kamaştırıcı türdendir. Adeta her bir sanat eseri ve figür, bir olayı ve öyküyü anlatır cinstendir.
Kabe-i Muazzama: Dünyadaki ilk ibadethane ve yapı olarak kabul edilmektedir. Müslümanların kutsal ibadethanesidir.
Tiger’s Nest Tapınağı: Bhutan’ın Paro Vadisinde yer almaktadır. Yüksekliği 3000 mt olan ihtişamlı bir uçurum kenarında inşa edilmiştir.
Chiang Mai: Tayland’da bulunan ve aynı zamanda “Wat Rong Khun” olarak da adlandırılan tapınaktır. Diğer Budist tapınaklarından farklı yapıya sahiptir.
Myanmar’daki Shwedagon Paya: Miyanmar’da bulunmaktadır. En eski tapınaklardandır. Efsaneye göre 2500 yıllık olduğu düşünülmektedir.
Cennet Tapınağı: Çin’in Pekin kentinde bulunan Tao tapınağıdır. 14. Yüzyılda inşa edilmiş tapınaklardandır.
Borobudur Tapınağı: Endonezya’da yer alan ve 19. Yüzyılda Hollandalı işçilerce Java ormanlarında bulunmuştur. 2 Milyon M3taşla yapılmış dev bir yapıdır ve 2700 kabartma panel ile 504 Buda heyleri içermektedir.
Piramitler: Genellikle Mısır Piramitleri biliniyor olasa da, birçok büyük medeniyetin piramidi olduğu bilinmektedir. Tapınaklarla beraber aynı zamanda mezar olma özelliği de gösteren pramitler en eski tapınaklar arasındadır. Bazı Piramitler şunlardır; Mısır Piramitleri, Yunanistan Hellinikon Pramidi, İran Sialk Zigguraı, Mezopotamya Ur’un Zinguratı, Meksika Cichen Itza Pramidi, Peru Caral Pramidleri, Sudan Nabia Pramitleri ve Çin Pramitleri diye bilinen ama aslında Türk Pramidi olan eski mezar yapıtlı Pramitlerdir.
Artemis Tapınağı: Tanrıça Artemise ithafen yapılmış Efes Tapınağıdır. 120 yıllık bir çalışma sonunda yapılmış yegâne eserdir.
Stonehenge Tapınağı: İngiltere’de yer alan taş dairelerle ağaç ustalığı birleştirilerek inşa edilmiş en eski tapınaklardan birisidir.
Anadolu, Mezopotamya, Güney Amerika, Uzak Doğu ve Kelt bölgelerinde daha birçok eski tapınak izine rastlamak mümkündür.
Mevlüt TAPAN