Dostlar bilirsiniz ki tarihte hep kahramanlar ve hainler olmuştur. Kimisi devleti milleti için her türlü fedakarlığa katlanmıştır. Kimisi de çıkarları için devletini bile satmaktan geri kalmamıştır. Tarih kahramanları yazdığı gibi bu hainleri de kaydetmiştir. İşte bugün bu hainlerden birinden bahsetmek istiyorum. Diriliş Ertuğrul dizisinde şu sıralar adı geçen Anadolu Selçuklu veziri Sadeddin Köpek hakkında bilgi vermek istiyorum. Eminim dizide görüp bu kimdir diye ufak bir araştırma yapmışsınızdır. Fakat ben bu kişi hakkında kapsamlı bir bilgi vermek istiyorum. Zira kendisi dünya hainlik kategorisinde baş köşe kişilerden biridir. Hırsları o kadar çoktur ki devleti ele geçirip sultan olmak emeli için yapmadığı kalmamıştır. Lakin sonu her hainin olduğu gibi iyi bitmemiştir.

sadettin köpek

Diriliş Ertuğrul adlı dizide Sadettin Köpek karakterini Murat Garipağaoğlu canlandırmakta.

Arkadaşlar öncelikle Sadeddin Köpek’in hakkında yaşamının ilk yıllarına ait bilgiler fazla bulunmamakla beraber gerçek adı Köpek bin Muhammed, lakabı ise Sadeddin’dir. Konya’nın saygın ailelerine mensup olup annesinin Şehnaz Hanım olduğu söylenmektedir. I. Alaeddin döneminde emirlik vazifesinde bulunmuş olup Sultanın Eyyubilerle yaptığı savaşta ordu kumandanlarından biriydi. Tarihçi İbn Bibi kendisinden emir-i şikar (Hükümdara av partileri tertip eden), nakkaş ve mimar olarak bahsetmiştir. Beyşehir Gölü yakınlarındaki Kubadabad Sarayı’nın mimarı olan Sadeddin Köpek Konya ve Akşehir yakınlarında bulunan Zazadin Hanı da inşa ettirmiştir. Zazadin o dönem Sadeddin’in söyleniş biçimi olarak bilinmektedir. Yine tarihçi İbn-i Bibi’ye göre Sultan Alaeddin’in zehirlenerek öldürülmesinde onun payı vardır. Kendisi veliaht İzzeddin Kılıçarslan’ın da tahta çıkmasını engellemiştir.

Başta dediğim gibi kendisi çok hırslı biriydi. Kendisini sultanlığa götürecek planlar bile yapmıştı. İlk olarak Harzemşah komutanlarından Kayır Han’ı yok yere tutuklatıp öldürttü. Zira Kayır Han onun emellerini biliyordu ve tehlikeliydi Sadettin Köpek için. Daha sonra Şemseddin Altunapa, Taceddin Pervane, Kemaleddin Kaymeri gibi önemli devlet adamlarını öldürttü. Zira amacı sultanlığa giden yolda ortada bir engel koymamaktı. Daha sonra Hüsamettin Kaymeri, Celaleddin Karatay gibi önemli devlet adamlarını görevden uzaklaştırdı. Kendisi saltanat naibliği (Hükümdar adına devleti yöneten kimse) ve pervanecilik (Arazi defterlerine bakan görevli) görevlerine getirildi. Eyyubilerin sahip olduğu Samsat Kalesini ele geçirince gücü daha da arttı. Hatta Moğollarla bile işbirliği yaptığı söylenmektedir.

Dostlar bu kişi annesine bile iftira atmaktan çekinmemiştir. Tahtın varisi olabilmek için etrafa kendisinin I. Gıyasettin Keyhüsrev’in gayri meşru çocuğu olduğunu yaymıştır. Annesi Şehnaz Hatun’un Sultanla gayri meşru ilişkiye girdiğini ve kendisi iki aylıkken başkasıyla evlendiğini söylemiş. Bu yüzden kendisinin Sultanın çocuğu olduğunu iddia etmiştir. Yine Sultan’a da iftira atmış ve onun Abbasi halifesini tanımadığını ortaya yayarak halkı galeyana getirerek kendi yanına çekmek istemiştir.

Lakin onun gizli planlarını öğrenen Sultan I. Gıyasettin Keyhüsrev müthiş bir planla onu öldürtmüştür. Sarayda ziyafet veren Sultan onu da çağırmış ve onun katli için Sivas subaşısı Hüsamettin Karaca ve Emir Togan’ı görevlendirmiştir.

Hüsamettin Karaca ziyafet sırasında ona saldırdı. Lakin Sadeddin Köpek onu savuşturdu ama Emir Togan’ın kılıç darbesiyle ciddi şekilde yaralandı. Tabii ki sonra öldürüldü. Cesedi bir kafes içine konarak sarayın kale burcuna asıldı. Osmanlı tarihçilerinden müneccimbaşı Ahmed Dede ondan “Habis köpek” diye bahseder ve ne kadar soysuz, müfsit ve hasetçi olduğundan bahseder.

Değerli okuyucular işte böyledir. Ne kadar hain olursan ol, gözünü devletin hükümdarlığına dikersen dik yine sonun ölümdür. Çünkü kişiler geçici devlet bakidir. Kişisel hırslar için devlet çıkarı ziyan edilmez. Devlet akamete uğratılamaz. İnsan kendi kişisel hırslarını her şeyin üstünde göremez. Bu tüm makamlar için böyledir. İnsanın gayesi makam hırsı veya çıkarı olmamalı gaye devlete hizmet etmek, devleti yaşatmak ülküsü olmalıdır.

Şahsen benimde okumuş olduğum ve Sadeddin Köpek hakkında daha fazla bilgi almak isteyen okuyucularım için Hakan Gezik’in Sadeddin Köpek Hasta Ruhlu Vekil kitabını tavsiye ederim. Zira o kitapta sadece bu kişi hakkında bilgiler değil bir tarih öğretmeninin yaşadığı sıkıntıları, maceraları da bulacaksınızdır.

Mesut Buldu
Tarihçi