Pardus, TÜBİTAK tarafından Linux tabanlı geliştirilen işletim sistemidir. 2003 yılında projesi başlayan, 2005 yılında ilk kararlı sürümü yayınlanan Türk İşletim Sistemidir. 

Pardus sözcüğü, Anadolu Parsı’nın bilimsel adı olarak bilinen “Panthera Pardus Tulliana” isminden gelmektedir. Panthera Pardus Tulliana, Türkçesiyle Anadolu Parsı, 1970’lere kadar Anadolu coğrafyasında yaşamış, son türü de Toros Dağlarında görülüp, avcılıkla yok olmuş leopar türüdür. 

Türkiye’de TÜBİTAK-ULAKBİM tarafından geliştirilmekte olan özgür yazılım kapsamında kullanımı kolay, çok dilli işletim sistemi olan Pardus, Linux dağıtımlarından Açık Kaynak Kodlu İşletim Sistemidir. Bugüne değin 5 ana sürüm, 9 ara sürüm ve 2 kurumsal sürüm yayınlanmıştır. 

2011 yılına kadar Linux Tabanlı özgün Pardus projesi olarak geliştirilen ve kendi “pisi” adlı paket yöneticisi ve uzantılı dosyaları bulunan işletim sistemi idi. 2011 sürümünün ardından TÜBİTAK, aldığı karar neticesinde kendi paket yöneticisi ve yapısını bırakıp Linux tabanlı geliştirilmiş Debian GNU/Linux’e geçiş yaparak; bu dağıtım üzerinden gelişimini sürdürmeye ve Debian paket yöneticisini kullanmaya başladı. 

Pardus’un birkaç ayrı geliştirilmiş versiyonları bulunur. Bunlardan 2011’e kadar geliştirilen kararlı sürüm TÜBİTAK PARDUS Ekibi tarafından yayınlanmış ve Pardus adıyla sunulmuştur. Gönüllü Linux – Pardus topluluğunca geliştirilen Pardus Linux sürümü, Pardus Xface sürücü de bulunmaktadır. 2011 sonrası TÜBİTAK’ın aldığı karar ve değişim ile artık Pardus, Debian tabanlı işletim sistemi oldu ve Pardus Debian adıyla anılmaya ve bu paket yöneticisiyle çalışmaya başladı. 

Pardus Debian Sistemi Gereksinimleri

800 mhz Intel veya amd işlemci (En az 1200 MHz Tavsiyedir.) 256 MB RAM ki, 512 MB önerilir. Ayrıca en az 4 GB boş alanı bulunan Harddisk gerekmektedir. Pardus hizmetlerine ve kaynaklarına ulaşım için İnternet bağlantısı gereksinimi söz konusudur. 

*** Pardus Debian ve diğer tüm sürümler ücretsiz olarak sunulmaktadır. 

Pardus ve nice dağıtım, Linux kernelini (çekirdek) kullanmaktadır. Linux, Finlandiyalı Linus Torvarlds adlı bir bilgisayar mühendisi tarafından 1991 yılında Helsinki Üniversitesi’nde öğrenciyken kişisel bilgisayarlarda kullanılması amacıyla geliştirmeye başladığı işletim sistemi çekirdeğidir. Linux kernel ile geliştirilen dağıtımlara Debian, Pisi Linux, Ubuntu, OpenSuSe/SuSe, Chakra vb. örnek verilebilir. Pardus İşletim Sistemi de Linux çekirdeği kullanmaktadır. 

Pardus, 2011 yılına kadar 2011 sürümü dâhil Linux çekirdeği temelinde geliştirilmiş masaüstü ortamları olan KDE, XFCE, GNOME’yi, bunlarla beraber Pisi, Yalı, Çomar, Kaptan gibi kendisine özgü yazılımları bulunan bir işletim sistemiydi. 

Pisi: Python dilinde yazılmış paket yönetim sistemidir.

Yalı: Pardus kurulumunu sağlayan yükleme aracıdır. 

Çomar: Sistemin işlevsel ve düzgün çalışması için gereken donanım, ağ, kullanıcı, zaman ve açılış ile görüntü gibi ayarların olabildiğinde otomatik biçimde gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla yapılandırılma yönetim sistemidir. 

Kaptan: Pardus kurulumun ardından kullanıcıyı karşılayan, masaüstünü kolaylıkla kişiselleştirmeye yardımcı ilk ayar sihirbazıdır. 

Ancak 2012 yılında Pardus İşletim Sisteminin geliştirici ekibi, TÜBİTAK tarafından bilinmeyen bir nedenle değiştirildi. ULAKBİM’den destek alarak 2012 sonrası farklı bir şekilde Pardus geliştirilmeye başladı. 2012 sonrası Pardus, farklı bir Linux dağıtımı olan Debian alt yapısı kullanan ve Debian paket desteği ile geliştirilen işletim sistemi oldu. 

Pardus’un kendi özgün paket yönetim sisteminden vazgeçilerek Debian’a geçişin gerekçesi ise, “43.000’in üzerinde özgür paket desteği sağlaması” olarak açıklanmaktadır. 

*Değişim sonrası eski Pardus geliştirme ekibi, hiç bir devlet desteği almadan işletim sistemi çalışmalarına “Pisi Linux” adıyla devam etmektedir. 

Pardus Debian resmi sitesi: pardus.org.tr 

Pisi Linux resmi sitesi: pisilinux.org

VirtualBox adlı program sayesinde Windows ile beraber Pardus kullanmak mümkündür. 

Mevlüt Baki TAPAN