Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (Research Desing: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches) kitabı, nitel, nicel ve bu araştırma tekniklerini birleştiren karma yöntemi incelemeyi vadetmektedir. İki kısım ve on bölümden oluşmaktadır. İlk kısım 4 bölüm, ikinci kısım 6 bölümdür.
Ön değerlendirmelerden oluşan ‘Bir Araştırma Yaklaşımının Seçimi’ başlıklı ilk bölümde, yaklaşımlar, araştırma desenleri ve araştırma yöntemleri arasındaki ilişkiyi tanımlamaktadır. Nicel, nitel ve karma yöntemlerin seçimini bu bölümde tartışmaktadır. Yazar öncelikle akademik dünyada post-positivist, sosyal yapılandırmacı, dönüştürücü ve pragmatik olmak üzere cari dört farklı felsefî dünya görüşünden (worldview) bahseder. Dünya görüşü terimini ‘eyleme rehberlik eden temel bir inançlar dizisi’ anlamında kullanmaktadır. Bu yüzden her yaklaşımın felsefî bir arkaplanı olduğunu iddia eder. Başka bir deyişle, felsefenin nicel, nitel ve karma yöntemlerin uygulanmasını etkilediğini ifade etmektedir.
İkinci bölüm, ‘Literatürün Gözden Geçirilmesi’ başlığını taşır. Literatürün önemi, bir literatür haritasının oluşturulması ve literatür çıkarımlarının açıklığa kavuşturulması üzerinde durmaktadır. Literatür taramalarının önceliğini ve araştırma özetlerinin üretimini ele alır. Yazar, geniş araştırma deneyimi ile literatür incelemelerinin tekniklerini ve adımlarını detaylandırır. Bir literatür taraması, okuyuculara araştırma odağına anlık bir görüntü sağlar. Bu bölüm, bir literatür haritasının nasıl kullanılacağını ve terim tanımlarının ne kadar önemli olduğunu açıklar.
‘Teorinin Kullanımı’ başlıklı üçüncü bölümde yazar, teorilerin, üç sorgulama biçiminde farklı amaçlara hizmet ettiğini ifade eder. Örneğin nicel araştırmada teoriler, araştırmacı tarafından test edilen değişkenlerin arasındaki ilişki için önerilen bir açıklama sağlarken, nitel araştırmada, genellikle araştırma için bir mercek görevi görebilirler veya araştırma sırasında oluşturulabilirler. Karma yöntem araştırmalarında ise, araştırmacılar bunları nicel ve nitel yaklaşımlarla ilişkili olanlar da dahil olmak üzere birçok şekilde kullanırlar. Yazar, sosyal bilim teorileri ve dönüştürücü paradigmalar için örnekler sunar. Nicel ve nitel yaklaşımların entegrasyonu olan karma yöntemin düşünce sürecini ve araştırma adımlarını açar.
‘Yazma Stratejileri ve Etik Hususlar’ başlıklı dördüncü bölümde, nitel araştırmanın biçimleri, dünya görüşleri ve tanımlayıcı yapıları hakkında tartışılmaktadır. Nitel araştırmanın temel formatı, problem ifadeleri ve araştırma tasarımlarından oluşur. Bu bölüm, araştırma gündeminin yazılmasına ve etiği çevreleyen konulara odaklanmaktadır. Yazar, düşünce sürecini ifade eder ve ‘Kanca ve Göz’ tekniğini inceler. Bu bölüm araştırmacılara ilgili literatüre göz atmak için anahtar kelimeleri hızlı ve etkili bir şekilde vurgulamayı öğretir.
Kitabın ilk kısmı daha teorik konulardan oluşurken ikinci kısmı sağlıklı bir araştırma deseni için gereken bileşenleri konu edinir. Nitel veya nicel girişlerin nasıl yazılacağına dair ikinci kısmın ilk bölümü olan beşinci bölüm, ‘Giriş’ başlığını taşımaktadır. Yazar ayrıca eksiklikler modelini, yani literatürdeki boşluklar üzerine inşa edilen araştırmayı da tartışmaktadır. Araştırma problemlerinin veya konularının tanımlanması, mevcut literatürle araştırma konularının oluşturulması gibi tipik araştırma projeleri ifadesinden farklı olarak, bu bölüm, araştırma makalelerinin geçmiş literatürün yetersizliklerini veya eksikliklerini vurgulayarak dikkat çekebileceğini belirtir.
‘Amaç Bildirimi’ başlıklı altıncı bölümde yazar araştırmanın amacı olgusunu tartışır. Araştırma önermelerinin başında, araştırmacılar çalışmanın ana amacından veya amaçlarından bahseder. Bu pasaj, önermenin tamamındaki en önemli ifadedir ona göre. Nitel araştırma, kendi başına, odaklandığı şey hakkında bir amaç ifadesidir. Nicel araştırmaya dayanan amaç ifadesi ise, değişkenler ve analiz birimi arasındaki ilişkiyi vurgular. Bölümde ayrıça hem nicel, hem nitel hem de karma yöntemin amaç ifadelerine yönelik örneklendirmeler yapılır.
Bölüm 7, ‘Araştırma Soruları ve Hipotezler’ ile ilgilidir. Araştırmacı tarafından ele alınan sorular ve hipotezler, çalışmanın amacını daraltmaya ve odaklamaya hizmet eder. Araştırma soruları ve hipotezler setinin dikkatlice yazılması gerekir. Bu bölüm, nitel araştırmadaki soruların fenomenlerden geldiğini, nicel araştırmadaki soruların varsayımlara dayandığını ve karma yöntemlerdeki soruların ikisinin birleşimi olduğunu belirtir. Okuyucu, hem nitel hem de nicel araştırma soruları ve hipotezleri yazmanın yanı sıra karma yöntem soruları ve hipotezleri yazarken her iki formun da nasıl kullanılacağını öğrenir. Çok sayıda örnek, bu işlemleri açıklamak için komut dosyası görevi görür.
‘Niceliksel Yöntemler’ başlıklı sekizinci bölüm anketler ve deneyler hakkında ayrıntılardan bahsetmektedir. Anket yöntemleri araştırma amaçlarını, popülasyonları ve örnekleri, anket araçlarını ve istatistiksel teknikleri içerir. Deney yöntemleri, katılımcılar, prosedürler (ön deneyler, yarı deneyler ve gerçek deneyler gibi), tek konulu tasarımlar ve istatistiksel çıkarımlar gerektirir. Bu bölüm veri toplama, analiz etme, yorumlama ve araştırma bulguları hakkında yazma sürecini açıklamaktadır. Yazar geçerlilik ve istatistiksel teknikler üzerine de bazı tartışmalar yapmaktadır.
Bir sonraki bölüm olan 9. Bölüm ‘Nitel Yöntemler’ başlığını taşımaktadır. Araştırma desenlerini, araştırmacının rolünü, veri toplama prosedürlerini, veri kayıt prosedürlerini, veri analizini ve yorumlamayı içerir. Nitel yöntemlerde de geçerlilik ve güvenilirlik testleri bulunmaktadır. Bu bölüm, gözlemler, mülakatlar, dokümantasyonlar ve görsel verilerin analizi gibi veri toplama tekniklerini inceler. Ayrıca kodlama prosedürleri, geçerlilik ve güvenilirlik tartışmalarına da odaklanmaktadır.
Son bölüm olan 10. bölümde ise karma yöntemler için üç temel desen sunar: Yakınsak karma yaklaşım, sıralı açıklayıcı yaklaşım ve sıralı keşif yaklaşımı. Karakteristikler, veri toplama, analiz, yorumlama ve geçerlilik testi yöntemlerinin tümü açıklanmıştır. Ayrıca yazar bu bölümde üç gelişmiş karma yöntem tasarımından bahseder: Gömülü, dönüştürücü ve çok aşamalı.
Abdullah YARGI