Binlerce yıldır kış aylarında ısınmak için insanlar ateş yakmışlar ve ateşin başında birbirlerine güzel hikayeler anlatmışlardır. Ateşin sönme vakti gelince insanlar ya ateşin üzerine toprak dökmüşler ya da su dökmüşlerdir. İnsanlar ateşin yanması için havaya ihtiyaç duyduğunu tespit etmişlerdi.
Teknolojinin gelişimi ile beraber insanların da ateşin havaya ihtiyaç duyduğu gibi havaya ihtiyaç duyduğunu ve hem ateşin hem de insanın havanın içerisinde bulunan oksijeni kullandığını tespit etmişlerdir.
Oksijenin yanma için gerekli gaz olduğu tespit edilmiştir. Peki sorabilirsiniz; insandaki hangi organlar oksijenin taşınmasında görev almıştır. Sırasıyla oksijenin taşındığı kısımları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Burun
- Yutak (Larinks)
- Gırtlak (Farinks)
- Soluk borusu
- Akciğer
Kıllı bir yapıya sahip olan burunda aynı zamanda mukusta bulunur. Burunda yer alan kıllar tozların ve mikropların girişine engel olur. Mukusta kıllara yardımcı olduğu gibi içeriye giren havanın nemlenmesini de sağlar. Aynı zamanda burunun tabanında bulunan epitel doku havanın ısınmasını sağlayan kılcal damarlara sahiptir.
Yutak yani diğer adıyla larinks soluk borusu ile yemek borusunu birbirinden ayırır. Yemek yerken ya da bir şey içerken soluk borusunu kapatarak maddelerin soluk borusuna gitmesini önler.
Gırtlak denilen kısımda ses telleri bulunup bu teller sayesinde konuşma işlevini gerçekleştirebiliyoruz.
Soluk borusu ya da bazı kaynaklarda nefes borusu adı verilen kısın gırtlaktan akciğerlere kadar uzanan kıkırdak yapıda bir kısımdır. C şeklinde parçaların yan yana gelmesi sonucu oluşmuştur.
Akciğerlere kadar uzanan soluk borusu iki kola bölünür ve her biri bir akciğere girer. Bronş adı verilen bu kollar akciğer içerisinde daha ufak bronşcuklara ayrılır. Bronşcukların ucunda alveol adı verilen hava kesecikleri yer alır. Alınan hava alveollere gelir ve bu alveoller kılcal damarlar sayesinde havayı alyuvarlara verir. Aynı şekilde kanda bulunan karbondioksitte bu şekilde alveollere iletilir.
Nefes alındığında akciğerin basıncı azalmaktadır. Basıncın azalması akciğerlere havanın girmesini sağlamaktadır. Bu sırada akciğerlerin altında bulunan diyafram kası düzleşmektedir.
Nefes verilme esnasında akciğerin basıncı artmaktadır. Basıncın artması ile beraber içerideki hava dışarıya çıkmaktadır. Bu esnada diyafram kası bombeleşmektedir.
Lütfi ŞAHİN