Gittikçe iklimlerin, mevsimlerin değiştiği son yıllarda agresif hava koşullarına maruz kalıyoruz. Bir yaz günü güneşli havada gezerken aniden dolu yağıyor, seller can alıyor. Kışın güneş açıyor meyve ağaçları çiçeğe duruyor, peki bizim ülkemizin sahip olduğu, dünyanın çok az ülkesinde olan dört mevsimi yaşadığımız değerli topraklarda unuttuğumuz bir şey var.

“Bitki Örtüsü” evet bitki örtüsü!

Karadeniz İklimi, Akdeniz iklimi, Bozkırlar ve Yüksek Dağ Çayırları

Karadeniz İkliminde belirleyici özellik ormanlardır. Ormanlarımızı genel olarak ağaçların geniş yapraklı ve ince yapraklı olarak ikiye ayırabiliriz. Kimi yerlerde iğne yapraklı ağaçları geniş yapraklı ağaçlarla beraber görüyoruz, karışık orman diyebiliriz. Ormanlarımızın çoğunluğu Trakya da Yıldız Dağların kuzeyinde Kuzey Anadolu dağlarının yani Karadeniz dağlarının kuzey yamaçlarında daha çok görülür.

Orta Karadeniz bölümünde yükselti az olduğu için denizel hava iç kesimlere kadar girip ormanlık alanları diğer bölümlere göre daha azaltmaktadır. Güney bölgemizde ise Toroslarımızın Güney yamaçları orman örtüsü ile kaplıdır. Ladin, Kestane, Gürgen, Kayın, Göknar, Karaçam, Dişbudak, Şimşir, Ihlamur ise ülkemize renk katan bitkilerimizden bazılarıdır.

Kıyı bölgelerimizdeki ormanlar gür, buna karşılık iç bölgelerin ormanları seyrektir. Karadeniz’in yüksek kesimlerinde Dağ Çayırları da görülür.

Akdeniz iklimini çoğu insan maki olarak bilir, maki bozulunca garik olur derler. Aslında Akdeniz iklimi bozula bozula maki olmuştur. Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde görülen maki; kuraklığa dayanaklı, her mevsim yeşil, sert yapraklı, çalılardan ve bodur ağaçlardan oluşan bir bitki topluluğudur. Kızılçam, Sedir, Fıstık çamı ve Ardıç ise Akdeniz ikliminin güzelliklerinden sadece bir kaç tanesidir. Akdeniz İkliminin karakteristik özelliği olan bitki ise Kızılçam’dır. Kızılçam ve diğer çam çeşitlerini başka bir yazımızda ayrıntılı şekilde bahsedeceğiz. Zeytin, Zakkum, Keçiboynuzu, Defne, Mersin ve Kocayemiş ise Makimizin birkaç örneğidir. Lavanta, Kekik, Funda, Yasemin ve nane de Garik için örnek gösterebiliriz.

Bozkırlar Yarı kurak ve kurak bölgelerde, ilkbahar yağmurlarıyla yeşerip yazın sararan sert çayırlar, otlar ve çalılıklardan oluşur. Bozkırlar İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde en yaygın bitki örtüsüdür. Geven, Sığır Kuyruğu ve Deve Dikeni ise karakteristik özelliklerindendir. Küçükbaş hayvancılık için idealdir.

Bilim insanları uzun yıllar çalışması sonucu İç Anadolu’nun Ergene havzasının daha çok ormanlık alanlarla kaplı olduğunu göstermektedir. Doğal afetler ve insan faktörü ile bu ormanlar yok olmuştur. Rivayete göre Emir Timur Ankara savaşında fillerini ormanlara gizlemiştir. Buradan da görebiliyoruz ki İç Anadoluda’ki ormanları yok eden insanların Karadenizdeki ormanları yok etmemesi kaçınılmazdır.

Çeşitli nedenlerle yüzyıllardır ormanlar tahrip edilmekte ve giderek azalmaktadır. İşte bu tahrip edilen ormanların yerinde oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir. Yüksek platolardaki bozkırlar ise diğerlerinden çok farklıdır. Bu platolarda iyi gelişmiş ot örtüsü yaygındır. Uzun boylu otlar diyebiliriz. Bu otlar yaz boyunca yeşilliklerini korurlar. Bu bölgenin asıl bitki örtüsünün çam ormanları olduğunu gösteren ayrıntılardan biri de yer yer sarıçam ormanlarının bulunmasıdır. Kars Sarıkamış ve Erzurum- Kars platosu buna en iyi örnektir, büyük baş hayvancılık için idealdir.

Yüksek dağlarda ormanların üst sınırından daha yukarıdaki kesimlerde sıcaklığın düşük olmasından dolayı, yüksek dağ çayırları (Alpin çayırları) yer alır. Kuzey Anadolu dağları ve Toroslarda 2000 m’den daha yüksek alanlarda yer alan dağ çayırları Doğu Anadolu’nun yüksek dağları ile Erzurum-Kars ve Ardahan platolarında yaygındır. Dağ çayırları, yılın büyük bir bölümünde yeşil kalır.

Ülkemizde yüksek dağ çayırları, yaylacılık ve hayvancılık faaliyetleri açısından önem taşır. Uzun ve gür otlarla kaplı bu alanlarda özellikle büyükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır.

Bu kısa yazıda bile ülkemizin ne kadar güzel bir yer olduğunu fark ettik değil mi? İsmi geçen bitkilerin alt türleri ve daha nice güzellikleri ve bize faydalarını varın siz düşünün.

M. Salih ÖZIŞIK