Turizm Çeşitleri

Dinlenme, eğlenme ve gezip görme eylemi olan Turizm, 24 saatten az olmamak kaydıyla en az bir veya birkaç gece konaklama esaslı yerleşmeksizin ticari amaç gütmeden zevk, eğlence, dinlenme, iş, merak, din ve spor vb. gerekçelerle bireysel veya kitlesel yapılan gezilerin sonucu oluşan doğal eylemdir. Günümüzde ise gelişen ve birçok alanda çeşitlilik gösteren ekonomik endüstrilerin başında gelmektedir.

Kültürel bir olay olgusuyla tüketim ve de olumlu üretim faaliyetini de derinden etkileyebilen birçok çeşidi vardır. Din, merak, kültür, eğitim, toplantı, tedavi, spor veya farklı bir etken farkı olmaksızın her biri için geçerli birçok turizm tipinden başlıcalar; Dinlenme Turizmi, Spor Turizmi, İş Turizmi, Politik Turizm, Aile Turizmi, Sağlık Turizmi ve Dini Turizmdir. Bu turizm tiplerine ilave olarak ise birçok alternatif turizm çeşidi bulunur.  

  1. Dinlenme Turizmi: Boş vakitlerin değerlendirilmesiyle eğlence ve dinlenme amaçlı turizm türüdür. Genellikle tatil bölgelerine yapılan gezilerdir.
  2. Spor Turizmi: Sporla ilgilenenlerin spor karşılaşmalarını izlemek için farklı yerlere gitmesinin bir neticesinde oluşan turizm türüdür. Dünya şampiyonası için birçok ülkeden maçın yapılacağı kente gezi düzenlenmesi bu seyahat türüne örnek verilebilir.
  3. Kültürel Turizm: Ülkenin doğal ve kültürel değerlerini görme, folklorunu tanıma ve kültürel etkinliklere katılma amacı güden geziler neticesinde oluşan turizm türüdür. Efes festivali, Film festivali vb. birçok örnek verilebilir.
  4. Dini Turizm: İlahi kutsallığı varsayılan, belli din mensuplarınca kutsal olduğuna inanılan veya sayılan mekânların gezilmesi amacıyla oluşan turizm türüdür. Mekke-Medine Umre ve Haccı, Konya Mevlâna Türbesini ziyaret etme vb. örnekler gösterilebilir.
  5. İş Turizmi: İş adamlarınca fuar, toplantı ve panayır gibi yerlere yapılan gezilerdir.
  6. Politik Turizm: Devlet erkânında ve farklı politikacılarca yapılan seyahatlerdir.
  7. Kongre Turizmi: Uluslararası niteliğe sahip seminer, konferans, kongra gibi faaliyetlerin oluşturduğu turizm türüdür.
  8. Aile Turizmi: Eş, dost ve akraba ziyaretleri, bu maksatlı geziler; özellikle de dini bayramlarda yapılan seyahatleri kapsayan turizm türüdür.
  9. Sağlık Turizmi: Tedavi amacıyla, şifa bulmak niyetiyle şifa verici özelliklerden faydalanma amacı güden gezilere, kaplıca vb. yerele yapılan seyahatlere ilişkin faaliyetleri bünyesinde barındıran turizm türüdür.

Bunların haricinde plaj turizmi, yat turizmi, dağ turizmi, av turizmi, golf turizmi, kış turizmi, yayla turizmi, mağara ve dalış turizmi, gizem turizmi ve de botanik turizm gibi farklı alternatif türler de bulunmaktadır.

Alternatif Turizm ve Türleri

Kültürel ve tarihsel değişime karşı direnmeyi, çevreye karşı saygıyı ve çevresel bütünleşmeyi temsil eden Alternatif Turizm, aynı zamanda “Yeşil Turizm, Soft Turizm, Eko Turizm” olarak da nitelendirilmektedir. Alternatif Turizm, 1990’larda kitle turizminin artmakta olduğu çevresel ve sosyo-kültürel etkenlerden ötürü ortaya çıkmış yeni bir fikirdir. Kitle turizmine ek seçenek olarak düşünülmektedir.

Alternatif Turizm, kitlesel turlara karşı bireyselci turları ön plana çıkarmakta, büyük çaplı konaklama tesisleri yerine de küçük ve orta çaplı işletmelerin seçilmesini öngörmektedir. Kitle turizmi grup bazında olduğu için daha maliyeti düşük ve ucuz turizm türüdür. Alternatif turizm ise daha bireye yönelik ve maliyeti yüksek turizm çeşididir. Bu turizme katılanlar daha fazla ödemeyi göze almış turistlerden oluşur.

Kitle Turizmi: Bu turizm türü, plansız mekânsal organizasyonlar ve bağımsız projeler, bağımsız yapım programları içerir. Kapalı mekân ağırlıklı yeni bina kullanımı söz konusudur. Her talebi karşılama eğilimi, her yerde turizm olgusu ve ekonomik fayda önplandadır. Özel araç ağırlıklı, mimaride uluslararası ölçüler benimsenmektedir. Talep yüksek olduğunda ise kapasite tayini, standart paket programlar, pasif turizm özellikleri gün yüzüne çıkar.

Alternatif Turizm: Planlı mekânsal organizasyonlar vardır, temel kavramlara öncelik verilir, bölge ile bütünleşmiş planlar söz konusudur. Yerleşme için özel seçim, açık mekâna ağırlık, mevcut yapı stokunu kullanma durumu vardır. Taleplere sınır konulmaktadır. Yerel iş gücü, toplu ulaşım, yöresel mimarî büyük önem arz eder. Talep ortalamasına göre kapasite tayini yapılmaktadır ve bireysel programlar daha ön plandadır. Dinamik, aktif bir özellik taşır.  

Alternatif Turizm kavramı “Çevre-Duyarlı Yaklaşım” vurgusunu benimsemeyi bireye aşılar. Bilinçsizce savrulmayı değil, bilinç çerçevesinde farkında olarak hissetmeyi, sınırları koruyabilmeyi ön plana çıkarır. Kitlesel turizme katılan turistlerin aksine dünyanın kendi etraflarında dönmediğini kabullenerek gezi eylemlerine katılırlar.

Alternatif Turizm anlayışının kitlesel turizm kadar ekonomik katkı sağlayamayacağı yanılgısı bazı kesimlerce hâkimdir. Aslında kitlesel turizm de sıcak ve toplu para akışı görülebilmektedir. Alternatif turizm olgusunda ise toplu ve sıcak para gözlemlenmez, halkı ve ülke ekonomisini etkileyen gizli bir parasal akışı etkin olmaktadır.

Alternatif Turizm kavramının çıkmasında ve yayılmasında etkili olan temel etkenler şunlardır;

  • Genel yaşamı ve kaliteyi korumak,
  • Doğal kaynaklara sürekli erişebilmek,
  • Çevre üzerinde kalıcı zararı önlemek ve çevreye duyarlılığı artırmak,
  • Gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılayabilecek kaynakları tehlikeye atmamak ve korumak. [1][2]

Sürdürülebilir turizm olgusu için Alternatif Turizm büyük önem arz eder. Otelci konaklama esasına dayılı tatile karşı bir duruş sergilemektedir. Doğa ile iç içe, bireysel bir yapıda farkında turizm eylemini icra etmeyi ön görür.

[1]‘Alternatif Turizm’ http://hedefaof.com/ Erişim: 07.05.2018

[2]‘Alternatif Turizm’ T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2744, AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1702. 2018 Erişim: 08.05.2018