Gergovia Savaşı, MÖ 52’de Arverni’nin en önemlisi kenti olan Gergovia’da çevresinde Galya’da gerçekleşti. Savaş, Jül Sezar liderliğindeki Roma Cumhuriyet ordusu ile Arverni şefi olan Vercingetorix liderliğindeki Galya kuvvetleri arasında gerçekleşti. Galyalılar savaşı kazandı.

Yerleşke, şimdi Fransa’nın güneyindeki Clermont-Ferrand yakınlarındaki La Roche-Blanche kasabasındaki bir tepede bulunan Gergovie adlı Merdogne ile özdeşleştirilmiştir. Roma’dan kalma bazı duvarlar ve toprak işleri hala ayaktadır.. Savaş, özellikle Asterix ve Sınıf Yasası kitabında, atıfta bulunulan popüler Fransız çizgi roman Asterix’te örneklendiği gibi Fransa’da iyi bilinir.

Savaş Öncesi

M.Ö. birinci yüzyılda Roma ve Galya arasındaki çatışmaların çoğunda olduğu gibi, bu savaş hakkında bilgi esas olarak Julius Caesar’ın Galya Seferi kitabındaki bilgilerden gelir. Savaş hakkında günümüze kadar gelen bir Galya kaynağı yoktur.

Vercingetorix daha önce Arverni’nin başkenti Gergovia’dan hükümeti tarafından ihraç edilmişti. MÖ 53 kışında, Sezar Galyalılara karşı bir sefer için güçlerini toplarken, Vercingetorix Gergovia’ya geri döndü ancak bu sefer Arverni, halkı tarafından desteklendi. Sezar zor bir karar almak zorundaydı. Kış boyunca güçlerini güvende tutabilirdi, ancak Roma’nın müttefiği olan Aedui’yi savunamaması ve böylece desteklerini kaybetmesine neden olabilirdi. Bununla birlikte, Vercingetorix’e savaş açmayı seçti, ancak erzaklarının tükenme riski vardı.

Agedincum’da iki lejyon ve tüm ikmal hatlarını geride bırakan Sezar, kalan lejyonları Gergovia’ya götürdü. Vellaunodunum, Genabum ve Noviodunum kuşatmaları, Vercingetorix’in Sezar’ın kazandığı Noviodunum’daki açık savaşta Sezar’la buluşmasına neden oldu. Sezar daha sonra Avaricum’u kuşattı ve ele geçirdi ve orada ikmal yaptı.

Sezar daha sonra Vercingetorix’in muhtemelen yönünü belirledikten sonra kolayca tahmin edebildiği Gergovia yönünde yola çıktı. Gergovia’nın yükseklikleri, gözden kaçırdıkları ovanın on iki yüz feet üzerinde duruyordu. Bir mil genişliğinde ve bir buçuk mil uzunluğunda bir platodur. Tutulması avantajlı bir yerdi, çünkü sadece tek bir yol vardı ve küçük bir birlik o yerin girişini tutabilirdi.

Vercingetorix bu nedenle güçlü Elave nehrini (şimdi Nevers’teki Loire’dedir) geçti ve tepeden yukarıdan aşağı yürümeye başladı. Sezar’ın hareketlerini iyi analiz etti ve onun geçmemesi için tüm köprüleri tahrip etmeye başladı, Vercingetorix’in planını fark eden Sezar, onu kandırmaya ve burnunun dibindan geçmeye karar verdi.

Bir gece Sezar, Vercingetorix’in yok etmeden önce köprüsü olan Varennes-sur-Allier kasabası yakınlarında kamp kurdu. O gece kuvvetini iki parçaya ayırdı, Birinci kuvvete ordunun üçte ikisini verirken, diğer kuvvete ordusunun üçte birini verdi. Daha büyük kuvvetin sanki tam kolordu gibi altı kolordu içinde yürümesini emretti. Daha sonra güneye doğru yürüyüşüne devam etmesini emretti. Vercingetorix yemi yuttu ve ordunun bu bölümünü takip etti.

Sezar, iki lejyon hala Varennes’te iken, orada bulunan köprüyü hızla yeniden inşa etti. Daha sonra ertesi gün Vercingetorix’te doğru yürüdü ve asıl kuvvetle birleşti ve yeniden inşa edilen köprüyü geçti. Kandırıldığını fark eden Vercingetorix, Sezar’ı Gergovia’ya yenmek için güneye geri çekildi.

Savaş

Beş gün sonra Sezar Gergovia’ya ulaştı, ilk yürüyüş kısa sürdü çünkü birliklerin çoğu nehri geçtikten sonra yoruldu ve son yürüyüşte lejyonlar şehre geldi. Şehrin dağlık konumundan dolayı saldırı riski vardı getirdiğini fark ederek, üstün kuşatma taktiklerine güvenmeye karar verdi. Sezar geldikten sonra, Galyalıların tuttuğu Gergovia’nın yakınlarında güvenli küçük bir tepe keşfetti. Oradan su, tahıl ve yem sağlayabiliyorlardı.

Sezar tepeyi bir gece baskınında aldı ve oraya hızlıca iki lejyon yerleştirdi. Daha sonra on iki metre genişliğinde, bir korkulukla çift hendek kazarak ana kampına bağladı. Sonuç olarak bu hareket, Galyalıları çok ihtiyaç duydukları erzak ve malzeme takviyesine engel oluşturdu.

Kuşatma sırasında Aedui liderleri Vercingetorix’in elçileri tarafından hem altın hem de yanlış bilgi ile ayartıldı. Sezar, Aedui ile 10.000 adamın tedarik hattını koruyacağı konusunda anlaştı. Vercingetorix, Sezar tarafından kabilenin şefi olan şefi Convictolitavis’i, aynı adamların Oppidum’a geldiklerinde kendisine katılmalarını emretmeye ikna etti. Tedarik hattına eşlik eden Romalılara saldırdılar ve Sezar’ı utanç verici bir pozisyonda bıraktılar.

Sezar kuşatmadan dört lejyon alarak tedarik hattını tehdit eden Aedui ordusunu kuşattı ve mağlup etti. Roma yanlısı taraf Aedui liderliğinin kontrolünü yeniden ele geçirdi ve Sezar, 10.000 Roma yanlısı Aedui atlısıyla Gergovia’ya döndü. Kuşatmaya devam etmek için bıraktığı iki lejyon, Vercingetorix’in çok daha büyük kuvvetini uzak tutmakta zorlanıyordu.

Sezar, Vercingetorix’i yüksek tepeden aşağı indiremezse kuşatmasının başarısız olacağını fark etti. Bir lejyonu yem olarak kullandı, geri kalanı daha iyi bir yere taşındı ve bu süreçte üç Galya kampını ele geçirdi. Daha sonra Vercingetorix’i yüksek yerden çekmek için genel bir geri çekilme emri verdi. Bununla birlikte, emir Sezar’ın gücünün çoğu tarafından duyulmadı. Bunun yerine, kampları ele geçirme kolaylığından ötürü kasabaya doğru baskı yaptılar ve doğrudan bir saldırı düzenlediler. O an Audeiler yardıma yetişti ancak Romalılar ilk onda onları düşman zannetti. Bunun ardından Sezar hemen askerlerine hat oluşturma emri verdi.

Saldırının gürültüsü, Gergovia duvarlarının hemen altında Roma ve Aedui’yi gören Vercingetorix’i harekete geçirdi. Vercingetorix süvarilerini Roma hatlarına doğru sürerek onları ezdi. Daha sonra savaşçılar atlarını bıraktı ve ağır kayıplar yaşayan Romalılara karşı piyadelere katıldı.

Savaş sonrası

Kayıpların büyüklüğü göz önüne alan Sezar geri çekilme emri verdi. Savaşın ardından Sezar kuşatmasını kaldırdı ve Arverni topraklarından kuzeydoğuya Aedui bölgesi yönünde kaçtı.

Hamza ERBİR