“Termal” sözcüğü, sıcak kaplıca sularının niteliğini teşkil eden, sıcak doğal kaynak suları bulunan, bu sudan faydalanma imkânı tanıyan kuruluş ve yerler için kullanılan Fransızca kökenli terimdir. Arapçası, “حراري” (Harari) olup, İngilizcede “thermal” olarak kullanılmaktadır. Türkçe, “Kaplıca, Ilıca, Çermik” gibi karşılıkları bulunuyor.

Kaplıca, özgün Türkçe kelime olup, “Kapalı Ilıca” sözcüklerinden türemiştir. Termal veya Kaplıca sözcüğü, doğal, sıcak, şifa verici, kaynak suyu tanımlamaktadır. Osmanlı Medeniyeti, kaplıcalara gereken önemi vererek termal kaynakları kullanmayı ve geleneksel bir Türk-İslam objesi olmasını sağlamıştır. İlk adımlarını Roman Medeniyetinin attığı, akabinde Selçuklu Medeniyetince tamir edilip, yenilenen ve Türk-İslam kültürü, mimarisiyle zenginleştirilen kaplıcalar, Osmanlı Medeniyeti ile kültürel bir değer kazanmıştır. Türk Hamamları, adeta nam salmıştır. Günümüzde ise sağlık ve tıp ilminin başvurduğu doğal kaynaklardır. Günümüz termal – kaplıca anlayışı, tarihi – kültürel ve geleneksel anlayıştan farklılaşarak daha çok “Salus Per Aqua” kelimelerinin kısaltması olan “SPA” kavramıyla bütünleşmiştir. Su ile gelen sağlık niteliğinde daha modern ve ekonomik değer ifade eden birer işletme halini almıştır.

Termal (Kaplıca) Turizmi

Sağlık Turizmi kapsamında önemli bir türü nitelendiren Termal Turizm, birçok kür uygulamalarıyla birçok hastalığı tedavi edici nitelikte kullanılan termal kaynaklar sayesinde gelişim göstermektedir. Termal kaynaklar üzerine kurulan termal tesisler, turizm sektörünün gelişmesine, ekonomik canlanmaya ve ülke refahının artmasına büyük katkı sağlamaktadır. Dünyada Almanya, Macaristan, Fransa ve Çekya gibi ülkeler termal kaynakları en verimli şekilde kullanan ülkelerin başında gelmektedir.

Termal Kaynakların Oluşumu

Yeryüzünden sızan sular bir alanda ısınır. Yeryüzüne tektonik fay alanlarından ya da volkanik alanlardan ani çıkış yapar. Bu tar sulara Vadoz Su denilmektedir. Termal suların dünya oluşumundan itibaren ilk kez yeryüzüne çıktığı, daha evvel su çevrimine katılmadıkları düşünülmektedir. Bu sulara da Juvenil Sular denilir. Derinlerden gelen bu Juvenil Sular, çok daha sıcak ve daha erimiş mineral maddeler içermektedir.

Küreselleşen dünyada modern hayatlar, aşırı yoğun ve iş odaklı yaşama, bireylerin sağlığını ciddi anlamda bozmakta, risk oranlarını artırmaktadır. Neticede ise sağlık unsuru büyük önem kazanmakta ve ciddi paralar, emek ve zaman harcanmaktadır. Bu husus ekseninde termal kaynaklar da büyük değer kazanmaktadır.

Türkiye’de Termal Turizm

Termal kaynak bakımında dünyada ilkler arasında yer alan zenginliğe sahiptir. Ancak ne yazık ki, mevcut potansiyeliyle verimli kullanımı ve ekonomiye katkıları göz önünde bulundurulup, kıyaslandığında çok geri bir seviyede olduğu görülmektedir. Termal turizmin ve kaplıca kültürünün adeta merkezi, doğuş noktası denilebilecek cenneti olan Anadolu topraklarında ne yazık ki günümüzde istenilen verim elde edilememekte, bu zenginlik doğru ve istenildiği ölçüde kullanılamamaktadır.

Termal kaynakların birçoğu boşa akmakta, yapılan tesislerin büyük bir kısmı tarihten kalma yapılar olarak varlıklarını sürdürmeye çalışmaktadır. Yenilenme ve modernleştirme çalışmaları gereken yüzlerce termal tesis, değerlendirilmeyi bekleyen binlerce termal kaynak bölgesi bulunmaktadır. 2023 Turizm hedefleri dâhilinde bile Termal Turizme yeterli hedefler belirlendiği söylenemez.

Termal Tesis Türleri: Termal Oteller, Termal Otel – Kür Merkezleri, Kür Merkezleri, İçmeler –  Maden Suyu, Kaplıca – Banyo, Deniz Kürü, Fizik Tedavi Hastaneleri, Klima terapi vb.

Mevlüt TAPAN