Günümüz medeniyetlerinin kültür, sanat ve bilim alanlarında dahi büyük ölçüde Mezopotamya medeniyetinin iz ve kalıntıları görülmektedir. Eskiçağ döneminde döneminin gerçek manada en üstün medeniyetlerinin kurulduğu bölge Mezopotamya idi. Sümerler, Babiller, Akadlar ve Asurlar, eskiçağda hayal bile edilemeyecek yenilik, gelişim ve gelişim göstermeyi başarmış ve sonrası birçok medeniyeti etkilemiştir. Ancak aynı dönemde veya akabindeki çağlarda etkilenmeden kendi özgünlüğünü kurmayı başarmış yegâne medeniyetler de vardır ki, hala birçoğu gizemini korumaya devam etmektedir.

Mısır Medeniyeti

Tamamen Afrika ülkesi olup, konum ve sosyo-ekonomik ilişkilerde gerek geçmişte, gerekse günümüzde daha çok Önasya medeniyeti olarak görülmüştür.

Önasya ve Mezopotamya uygarlıkları, gelişerek birçok medeniyete öncük yapmış ve ışık tutmuşken, Mısır uygarlığı farklı biçimde gelişim göstermiştir. Özgün ve gelişmiş bir medeniyet olarak tarihe geçmeyi başarmıştır. Din, yazı, fikir ve yönetim bakımında Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerinden çok farklı özelliktedir.

“Firavun” unvanı verilen krallar, aynı zamanda tanrı iddiasında bulunmuş ve tebaa tarafından da böyle kabul görmüştü. Mutlak itaat ve koyu bir yönetim hâkimdi. Ahret inancı vardı ve ölüm sonrası hayatın devam ettiğine inanılırdı. Ayrıca Piramit ismi verilen Firavun mezarları ile görkemli mimari eserler ortaya koymuşlardır. Sümerlerden çivi yazısını almak yerine kendi yazı sistemlerini geliştirmiş ve kullanmışlardır. Hiyeroglif isimli resim yazısını eğitim, ekonomi, askeri ve din gibi alanlarda tapınak rahiplerinin kontrolünde geliştirip, kullanmıştır.

İran Medeniyeti

Horasan, İran, Persya, Önasya gibi farklı isimlendirmenin olduğu İran bölgesinde ilk krallı Med Krallığıdır. Devamcısı Persler, yayılmacı ve gelişimci politikayla bölgenin en gelişmiş medeniyeti olan Pers Uygarlığını kurmuşlardır. Gerek kültür, gerek yazı ve dil olarak birçok alanda büyük gelişim göstermiştir. Zerdüşt inancının büyük yeri ve önemi olan İran Medeniyetinde Tanrılara ulaşmak amacıyla ateşin kullanıldığı Zerdüşt dini benimsenmiştir. Sanat, resim ve bilim alanında büyük gelişim göstermiştir.

Fenike Medeniyeti

Lübnan dolaylarında kurulmuş ve harf yazısını, ilk alfabeyi geliştiren medeniyettir. Mısır ve Mezopotamya yazılarından esinlenmiş olsa da sesli harf ilavesi ve özgün kültür bütünleştirmesiyle farklı bir boyut kazanmış, günümüz Latin alfabesinin de ilk temellerini atmışlardır.

O dönemde Sümer ve Mezopotamya medeniyetlerinden etkilenmeden gelişim gösteren diğer medeniyetler ise; İbrani, Çin ve Hint medeniyetleridir.

Mevlüt TAPAN