“Alfabe” kelimesi Fransız kökenli olup, Türkçesi “Abece” olarak bilinir. Alfabe sözcüğünün sözlük anlamı farklılık gösterse de temelde bir dilin yazı haline dönüştürülmesine vesile simgelerin bütünü denilebilir. Alfabeler dillerin eserleşmesini, gelişip yaygınlaşmasını sağlayan araçlardır. Neredeyse her toplum ve kavmin kendine özgü dili ve her dilinde kullanıldığı alfabesi vardır. En yaygın bilinen 3 alfabe; Latin, Arap ve Rus Alfabeleridir.

Alfabenin Tarihi Gelişimi

İlkyazının icadı tespit edilmiş kaynaklara göre Çivi Yazısıdır ve dolayısıyla da alfabenin de kullanılmaya başlandığı dönem varsayılır ve ilk alfabenin de Sümer Alfabesi olduğu söylenebilir. Mezopotamya da doğan ve ardından Anadolu’da şekil alan; Mısıra ulaşarak gelişim gösteren alfabe, Avrupa medeniyetlerinde yaygınlaşmıştır.

Mısır Hiyeroglifleri, görselleştirilmiş ilk alfabeyi oluşturur. Çoğunlukla kâtip ve rahiplerin kullandığı bir yazı sistemidir. Modern alfabe olarak kabul edilen Fenike Alfabesinin de esinlendiği yazı biçimidir.

Dünyada Kullanılmış ve Eserlerle Gelişimi Sağlanmış Alfabeler

  • Gürcü Alfabesi:Ö. 4 Yüzyıl – M.S. 3. Yüzyıl arasında doğmuştur ve 33 harften oluşur. 5’i sesli olup, büyük-küçük harf ayrımı olmayan ve tümü aynı biçimde yazılan alfabe türüdür.
  • Göktürk Alfabesi: 38 harften oluşan, dört sesli harften oluşan ve 8 sesi karşılan ünlü harfi vardır. Kalan diğer harfler ise sessiz harften oluşur. Sağdan sola yazılmaktadır. Büyük-küçük ayrımı yoktur.
  • Kiril Alfabesi: 38 harf olup, 11 sesli, diğerleri sessiz harften oluşmaktadır. Soldan sağa yazılmaktadır.
  • Latin Alfabesi: Avrupa medeniyetlerinin birçoğunun kullandığı, her toplumda farklı sayıda ve şekilde değişim gösteren alfabedir. Soldan sağa doğru yazılmaktadır. Türkçenin de modern biçiminin yazımında kullanıldığı Alfabedir ve Türkçede 29 Harf vardır.
  • Yunan Alfabesi: 7 ünlü,15 ünsüz, 2 birleşik halde toplamda 24 harfli alfabedir.
  • İbrani Alfabesi: Çok eski kökenli olup, Babil sürgününden sonra bırakılarak Yahudilerce Arami albesinine geçişi olan ve zamanla bu Arami alfabesinin İbrani alfabesine dönüşmüş halidir. Dini ve yasal kanunlarda Yahudilerce kullanılır. Sağdan sola yazılır.
  • Arap Alfabesi: Sağdan sola doğru yazılan 28 harfli alfabedir. Fakat Türklerce de kullanılmış olup, 31 ila 36 harf arası değişiklik gösterdiği dönemler olmuştur.
  • Uygur Alfabesi: 22 harfli sağdan sola yazılan alfabedir.

Ayrıca Çin, Runik, Keldani ve Ugarit gibi birçok çeşitte alfabe de mevcuttur.

Mevlüt TAPAN