Avrupa başta olmak üzere, birçok dünya dilinde tattoo olarak bilinen, bizde de dövme olarak isimlendirilen şablon, desen ve kalıpların 200 yıl önce yapılmaya başlandığı biliniyor. Geleneksel bir şekilde yapılıyor, fazlasıyla acı verici ve şimdilerde tüm dünyada modern şekliyle müşterilerini bekliyor. Samoa dövmesinden söz ediyoruz. Fakat Samoa dövmesi sadece bir sanat değil, aynı zamanda tarihsel, sosyolojik ve kültürel kökleri olan karmaşık bir fenomendir.

Tatau nedir?

Samoa dövmeleri ya da Samoa dilinde tatau, Samo kültürü ve tarihinin ayrılmaz bir parçasıdır. Tataular, tufuga ta tatau tarafından yapılır ve Samoa toplumunda tatau sahibi kişiye yüksek itibar verdiği düşünülür. Bu dövmeler, statü ve rütbe sembolleridir ve hem erkek hem de kadın dövme yaptırabilir, yani bu anlamda cinsiyetlerarası bir eşitlik söz konusudur. Erkeklerin vücutlarına yaptırdıkları desen ve şekiller daha geniş olup, bunlara pe’a denilir. Kadınların yaptırdıkları desenler daha küçüktür ve bu da malu olarak adlandırılır.

Bazıları için, Samoa dövmeleri yalnızca güzel desenler olabilir. Oysa Samoalılar için tatu bir hayat tarzıdır. Kelimenin tam anlamıyla bir insanın yaşamının görsel bir sunumu gibidir ve tüm bu desenler ne kadar karmaşıksa, o kişinin tatu yapılırken ne kadar acı çektiğinin bir kanıtı olur.

Tatau sanatı, 2000 yıl öncesine kadar gider ve günümüze kadar Samolı yerliler tarafından iyi bir şekilde muhafaza edilmiştir. Bu dövmeler, yerli insanın kimliklerinin önemli bir parçasıdır. Bazı insanlar bu fikrin oldukça ilkel olduğunu söylese de, Samoa dövmelerinin güzelliği ve zengin tarihi kelimelerle tarif edilemez ve ilginç bir şekilde hala uygulanıyor olması ise Samoalıların ona ne kadar çok değer verdiğinin bir göstergesidir.

Tatau’nun arkasındaki efsane

Samoa ülkesinde Tatau sanatının nasıl başladığına dair anlatılan bir efsane vardır. Bu efsaneye göre, bu sanat adaya iki Fitili (ya da Fijili) kız kardeş tarafından getirilmiştir. İnanışa göre, bu kız kardeşlerin ellerinde dövme yapabilmelerine olanak sağlayan ekipmanlar bulunuyordu. Fijili kız kardeşler, dövmenin sadece kadınlara yapılması gerektiğiyle bir şarkı söylerlerdi. Gel zaman git zaman, şarkı sözlerini karıştırdılar ve dövme erkekler için yapılır, kadınlar için değil şeklinde kaldı.

Samoa dövmelerinin anlamları

Samoa dövmelerine yakından bakılınca, her bir sembolün tekerrür eden şekillere sahip olduğunu görürsünüz. Bu şekil ve sembollerin her birinin farklı bir anlamı vardır. Bu karmaşık kombinasyonların her biri benzersiz bazı hikayelerden bahseder. Genel olarak, her bir sembol aşağıdaki konulardan bahseder:

  • Hayat
  • Aşk
  • Aile
  • Ölüm
  • Doğurganlık
  • Şeytandan korunma

 Samoa dövmelerinde kullanılan figürler şunlardır:

  • Mızrak ucu
  • Enata
  • Okyanus
  • Kaplumağa
  • Tiki
  • Köpekbalığı dişi
  • Dikenli vatoz
  • Kertenkele

Tekrarlamak gerekirse, her bir Samoa dövmesi yorumu, sadece desende temsil edilen sembollere dayalı değildir. Her desen nev-i şahsına münhasırdır çünkü hangi sembolün baskın olduğunu, tekrar eden desenleri ve bunların birbirine nasıl bağlı olduğunu bilmek de çok önemlidir.

Örneğin, tek bir enata sembolü, çoklu enata sembolünden tamamen farklı bir anlama sahiptir. Tek bir enata’nın anlamı bir erkek, bir kadın ya da bir Tanrı anlamlarına gelirken, çoklu bir enata deseni gökyüzü anlamına gelebilir. Gerçek şu ki, bir sembolün anlamı, aynı sembol başka bir kişide olduğunda dahi anlamı değişebilmektedir.

Yerleştirme

Samoa dövmeleri karmakarışıktır ve yine yukarıda da belirtildiği gibi onu giyen kişinin hikayesini yansıtır. Bu sebeple, vücudun daha büyük bir kısmını dövme yapmak için seçmek oldukça önemlidir. Dövme yapılacak en hassas bölgeler şunlardır:

  • Eller
  • Kaburgalar
  • Ayak
  • Bacak baldırı
  • Kollar
  • Sırt
  • Ön kol
  • Göğüs
  • Omuz
  • Uyluklar
  • Gögüs altı
  • Mide
  • Kalçalar

Tatau başladığında, bitirilmesi gereklidir. Bu kesinlikle tufuga ta tatau’nun bir oturuşta dövmeyi yapacağı anlamına da gelmiyor. Genelde, dövmeyi yaptıkları yerin iyileşmesini bekliyorlar. İyileşme gerçekleşince dövmeyi yapmaya devam ediyorlar. Yine de tatau, ne pahasına olursun olsun bitmeli.

Dövmesi bitmeyen kişi, kabilenin yüz karasıdır ve ailesinin dahi suratına bakamaz. Görüldüğü gibi dövme, Polinezya toplumlarında tam bir statü sembolü iken, Batı’da estetik kaygılarla yapılan bir çizimin ötesinde bir hobi değildir.

Geleneksel

Erkekler için yapılan geleneksel pe’a dövmelerde, tatau’nun vücuda yerleştirilmesi de değişime uğrar. Dövmenin nereye yapıldığına bağlı olarak, farklı isimler alırlar.

  • Saemutu- Oyluğun üstü
  • Umaga- Göbek deliği ve mide üstü
  • O le Taga Tapulu- Sırtın orta kısmı
  • Aso Fa’aifo- Kalçalar ve kasık
  • Tafito- Penisin üstü
  • Tafumiti- Testisler
  • Tasele- Apışarası

Modern

Samoa dövmeleri son yıllarda çok büyük popülarite kazandı. Her yıl, Samoa dışında insanlar, vücutlarını dövmeyle kaplamak istiyorlar. Fakat, geleneksel tatau’nun aksine, bu dövmeler Samoaların geometrik ve anlam içeren dövmelerinden çok farklıdır. 

Modern dövmeler çoğunlukla baldırların üstüne, üst kola ve vücudun diğer kısımlarına yapılıyor ve geleneksel pe’a kurallarına uyulmuyor.

İyileşme bakımı

Samoa dövmesine giden yol, dövmenin yapılma süreciyle bitmiyor. Dövmenin bittiği dakikadan itibaren, ki bu dövmenin boyutuna göre değişen bir şeydir, tam iyileşme 1 yılı bulabilir.

Dövme, şayet dövme tarağı ile yapılmışsa, günde iki kez masaj yapılması gereklidir. Ayrıca dövme yapılan bölge tuzlu suyla yıkanmış olmalıdır ve asla tek başına suyla ıslatılmamalıdır. 

Bir Samolı şöyle demiş;

Ay, bereketlidir; gider ama mutlaka geri gelir.