Hayvan özellik ve davranışlarını inceleyen bilim dalıdır. “Zooloji” tabiriyle yaygın kullanıma sahiptir. Zooloji sözcüğünün kökeni Yunancadan gelmektedir. Yunancada “Hayvan Topluluğu” anlamına gelen “zoon” sözcüğü ile “bilim” anlamına gelen “logos” sözcüğünün birleşiminden türetilmiş bir sözcüktür. Biyolojinin hayvanların yaşantı, davranış ve çeşitli yönlerini inceleyen bilim dalı olarak “Zooloji” kullanılmaktadır.
İnsanların merak ve araştırma arzusuyla ortaya çıkmış bilim dalıdır. İlk olarak Mısır, İran ve Yunan kültürlerindeki hayvanları incelemeye yönelik fikirlerle ve yazılı belgelerle görülmüştür. Zooloji bilimi, hayvan ve hayvani canlıların basit tanımları ve işlevleriyle beraber embriyonik gelişimi, beslenmeleri sağlıkları, davranışları ve katılımları incelenerek başlamıştır. Diğer canlılarla olan etkileşim ve iletişim yöntemleri de gelişim göstermiş, alt dallara sonraki dönemlerde ayrılarak gelişim göstermiştir. Günümüzde ise her bilim adamı bu bilimin en az bir alt dalıyla ilgilenmektedir.
Zooloji Bilimi, tıp ve toplum sağlığından ziraata, toplum biliminden uzay bilimlerine kadar birçok alanı ilgilendire geniş yapılı bilim alanıdır. Bu denli geniş çapta yapılacak herhangi bir araştırma kuşkusuz biyoloji, dolayısıyla da zooloji kapsamı içerisine girmektedir. Tüm fikirlerin ve araştırma kökenlerinin doğadan güç aldığı gerçeği ile Hayvan Bilimi gerçek manada önem teşkil eder.
Taksonomik Kısım: (Protozooloji) Tek Hücreliler, solucanlar, kabuklular, böcekler ve bazı omurgasızlar, balıklar, kurbağa ve sürüngenler, kuşlar, memeliler gibi birçok canlıyı inceleyen kısımdır.
Taksonomik Yönde Olmayan Kısım: Hayvansal organizmaların morfolojisi ve fizyolojisidir. Adeta Hayvan Bilimi Baytarlığı (Zooloji Veterinerlik) ile bağdaştırmak mümkündür.
Akaroloji (Akar Çalışma Bilimi): Kene, akar gibi canlıları inceleyen Hayvan Bilim (Zooloji)’nin alt dalıdır.
Araknoloji: Örümcek ve Akrepleri inceleyen Hayvan Bilim’in alt dalıdır.
Entomoloji (Böcek Bilimi): Böcekleri inceleyen bilim dalıdır. Hayvan Bilim’in en geniş yapıdaki alt dalıdır.
Etoloji: Hayvanların davranışlarını inceleyen Zooloji’nin alt dalıdır. Özellikle evrim, nöroanatomi ve çevrebilim gibi bilim dallarıyla iş birliği içerisindedir. Laboratuar ve alan çalışmaları içermektedir.
Herpetoloji (Sürüngen Bilim): Sürüngenleri ve amfibileri inceleyen alt bilim dalıdır.
İhtiyoloji (Balık Bilim): Zooloji biliminin balıklarla ilgilenen alt bilim dalıdır ve kemikli balıklarla köpek balıkları gibi kıkırdaklı balık türlerini ve çenesiz balıkları incelemektedir.
Mammaloji (Memeli Hayvan Bilim): Sadece memeli hayvanları inceleyen zooloji alt bilim dalıdır.
Mirmekoloji: Daha çok karıncaları inceleyen bilim dalı olup, karıncaların yaşam alanlarını, davranış ve insanlardaki sosyal yaşantılarını araştırır.
Nöroetholoji: Sinirsel uyartıların canlılardaki etki ve davranışlarını inceleyen bilim dalıdır.
Ornitoloji (Kuş Bilim): Kuşları inceleyen bilim dalıdır.
Paleozooloji (Yaşlı Hayvan Bilim): Fosil organizmalarını geniş çapta inceleyen bilim dalıdır. Yapısal, köksel, coğrafi ve yaşamsal birçok açıdan incelemektedir.
Paleontoloji (Fosil Bilim): Fosilleri verisel kullanıp, dünyadaki yaşantı ve tarihlerini gün yüzüne çıkarmak amacı taşıyan bilim dalıdır. “Taşıl Bilim” de denilmektedir. Ölmüş hayvanları inceler. Dinozorlar verilebilecek somut örnekli canlılardır.
Setoloji (Balina Bilimi): Balinaları inceleyen bilim dalıdır.
Mevlüt TAPAN