“Bal örneklerinde antimikrobiyal etkilerinin belirlenmesine yönelik yapılan bir çalışmada 0.1 mL bal örneğinin Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Bacillus brevis, Pseudomonas aeroginosa gibi bakteri türleri ile Candida albicans ve Rhodotorula rubra gibi mantar türlerinin gelişimini inhibe ettiği belirtilmiştir.” (1, 2)
“Balın, mide ülserinin temel etkeni olan Helicobacter pylori bakterisinin gelişimini inhibe ederek, hastalığın etkisini azalttığı bildirilmektedir.” (2, 4)
“Yapılan bir çalışmada hidatik kiste (ekinokokkoz) sebep olan Ecinococccus granulosus parazitine uygulanan %10’luk bal konsantrasyonun üçüncü dakikadan itibaren öldürücü etki gösterdiği belirtilmiştir.” (2, 3)
“Fareler üzerinde yapılan bir başka çalışmada ise günlük diyette bal ile beslenen deneklerin mide lezyonlarının azaldığı gösterilmiştir.” (2, 5)
“Birçok çalışmada mide, kolon ve karaciğer kanserinin tedavisinde bal tüketiminin olumlu etkilerinin olduğu gösterilmiştir.” (2, 6)
“Bal, yaralar üzerinde temizleme etkisine sahiptir, dokuyu uyarır, doku rejenerasyonunu sağlar, (enflamasyonu) iltihabı azaltır.” (24, 25, 26, 27)
“Balın, insülin salgılanmasını uyardığını, kan şekerini düşürdüğünü belirten bazı yayınlar vardır.” (27, 28)
“Balın, tekrarlayan (Viral bir mikrop olan) Herpes Virüsü lezyonlarının iyileşmesinde ve Kızamıkçık virüsüne karşı da (Virüs aktivitesine karşı inhibitör olarak) etkili olabileceği belirtilmiştir.” (27, 29)
“Balın kanser önleyici etkisi, meme kanseri, rahim ağzı kanseri, lösemi, böbrek hücreli kanser, mesane kanseri, kolon kanseri, prostat kanseri, ağız kanseri, kemik kanseri ve beyin kanseri gibi çeşitli tümör hücrelerinde gözlemlenmiştir.” (9, 10)
“Balın sindirim sistemine, yara iyileşmesine, kalp ve damar hastalıklarına olumlu bazı etkileri olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir.” (10)
Apiterapi:
“Bal, arısütü, polen, arı zehiri, propolis vs. gibi arı ürünleriyle yapılan doğal tedavi yöntemi.”.
Polenin sindirim sistemine; kronik kolit, mide ülseri, kanaması, ishal ve kabızlığa, kansızlığın tedavisine, kolesterol, lipid ve trigliserid kontrolüne faydaları saptanmıştır. (9, 11)
“Sıçanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, polenin, karaciğer hastalıklarına karşı iyileştirici bir etkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır.” (9, 12)
“Polenin yapılan araştırmalarda vücutta alerjik tepkimelere yol açan histamini azaltarak astım ve alerji semptomlarını hafiflettiği bildirilmektedir.” (9, 13)
“Polenin antifungal, antibakteriyel, antioksidan, antikanser özelliklere sahip olduğu belirtilmiştir.” (19, 20, 21)
“Arı sütünün her çeşit beyin hücresinin oluşumuna katkıda bulunduğu gözlenmiştir.” (9, 14)
“Tavşanlar üzerinde yapılan bir çalışmada arı sütünün testosteron seviyesinde, sperm sayısında ve sperm hareketliliğinde artışa neden olduğu gözlemlenmiştir.” (16)
“Arı sütünün tansiyon düşürücü, damar genişletici ve kolesterol düşürücü etkileri olduğu saptanmıştır.” (17)
“Arı sütünün hafızayı güçlendirdiği de belirtilmiştir.” (9, 18)
“Propolisin kulak enfeksiyonları, bronşlar, astım ve solunum yolları iltihaplarının tedavisinde iyileştirici etkisi olduğu görülmüş ve propolisin ilaç gibi kullanılması ile mide ve onikiparmak bağırsağı ülserlerinde, romatizmal hastalıklarda olumlu sonuçlar da alınmıştır.” (9)
“Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada, propolisin diş çürüğü oluşumunu başlangıç düzeyinde durdurabildiği ve bu yüzden diş çürüğünde ve korunmasında kullanılabileceği belirtilmiştir.” (15)
“Hayvan modelleri baz alınarak yapılan bazı çalışmalarda, propolisde bulunan flavonoidlerin akciğer, ağız, cilt, yemek borusu, mide, kalın bağırsak, karaciğer, prostat ve meme kanserlerinin gelişimini engellediği (22,23), propolisin insan hepatosellüler karsinom, insan akciğeri karsinomu, deri tümörleri üzerine sitotoksik etkisinin olduğu da belirtilmiştir.” (22)
Uyarı:
Delibal (“Halk arasında delibal, tutar bal veya acı bal olarak da adlandırılan bu bal, fundalıklardan özellikle ormangülü (Rhododendron ponticum) bitkisinin nektarları ile beslenen arılar tarafından üretilmekte ve Karadeniz Bölgesi’nde ve özellikle de Doğu Karadeniz’de yaygın olarak bulunur.” (2, 7) “Tüketildiğinde içerdiği grayanatoksin nedeniyle zehirlenmelere neden olabilir. Yapılan çalışmalarla 5-30g delibal tüketimi ile zehirlenmenin gerçekleşebildiği ve çocuk, yetişkin ve yaşlılar için öldürücü olabildiği ifade edilmiştir.” (2,8)) ismiyle satılan balda yan etkiler görülebilmektedir, ben önermiyorum bu balı.
Ben çiçek balı öneriyorum, mümkünse petek, bulamazsanız da süzme çiçek balı öneriyorum, bitki zengin ve çeşitliyse faydaları da daha zengin olabilecektir mantıken düşünür isek.
Şeker hastaları için çok riskli olabilir, (ben şeker hastaları hariç diğer kişilere günde 7 çay kaşığı bal alınmasını öneriyorum, ancak) şeker hastalarının kendi şekerlerini ölçüp dozunu ona göre ayarlamaları daha uygun olacaktır. Şeker hastalarına sabah-öğle-akşam 1 ‘er çay kaşığı çörek otu öneriyorum ben daha çok. Aynı etkiye vesile olabilir. Zaten çörek otunun glukozu düzenlediği ve diabete fayda ettiğine dair akademik bilimsel yayınlar da mevcuttur.
O. KARA
Kaynakça:
1-Aksoy, Z., Dığrak, M., 2006. Bingöl yöresinde toplanan bal ve propolisin antimikrobiyal etkisi üzerinde in vitro araştırmalar. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 18(4): 471-478.
2-Ceren Mutlu, Mustafa Erbaş, Sultan Arslan Tontul. Bal ve Diğer Arı Ürünlerinin Bazı Özellikleri ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri, Akademik Gıda 15(1) (2017) 75-83.
3-Karadal, F., Yıldırım, Y., 2012. Balın kalite nitelikleri, beslenme ve sağlık açısından önemi.
Erciyes Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi 9(3): 197-209.
4-Ajibola, A., Chamunorwa, J.P., Erlwanger, K.H., 2012. Nutraceutical values of natural honey and its contribution to human health and wealth. Nutrition and Metabolism 9(61): 1-13.
5- Zanini, S., Marzotto, M., Giovinazzo, F., Bassi, C., Bellavite, P., 2014. Effects of dietary components on cancer of the digestive system. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 55(13): 1870-1885.
6-Abdel-Latif, M.M., 2015. Chemoprevention of gastrointestinal cancers by natural honey. World Journal Pharmacology 4(1): 160-167.
7-Ayda, B., 2003. Deli bal zehirlenmesi. Yoğun Bakım Dergisi, 3(1): 33-36.
8-Kurtoglu, A.B., Yavuz, R., Evrendilek, G.A., 2014. Characterisation and fate of grayanatoxins in mad honey produced from Rhododendron ponticum nectar. Food Chemistry 161: 47-52.
9- Dilşad ONBAŞLI, Gökçen YUVALI ÇELİK, Sümeyye KAHRAMAN, Murat KANBUR.
Apiterapi ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri. Erciyes Üniv Vet Fak Derg 16(1), 49-56, 2019.
10-Alvarez-Suarez JM, Giampieri F, Battino M. Honey as a source of dietary antioxidants: Structures, bioavailability and evidence of protective effects against human chronic diseases. Curr Med Chem 2013; 20(5): 621-38.
11-. Doğaroğlu M. Modern Arıcılık Teknikleri. İstanbul: Anadolu Matbaa ve Ambalaj San Tic Ltd Şti 2008; s. 296.
12- Yıldız O. Bir gıda maddesi olarak kestane poleninin kimyasal bileşimi, biyoaktif özellikleri ve karaciğer hasarını önlemedeki rolü, Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniv Fen Bil Ens, Trabzon 2011;s. 152.
13- Medeiros KCP, Figueiredo CA, Figueredo TB, Piuvezam MR. Anti-allergic effect of be pollen phenolic extract and myricetin in ovalbuminsensitized mice. J Ethnoparmacol 2008; 119(1):41-6.
14- Hattori N, Nomoto H, Fukumitsu H, Mishima S, Furukawa S. Royal jelly and its unique fatty acid, 10-hydroxy-trans-2-decenoic acid, promote neurogenesis by neural stem/progenitor cells in vitro. Biomed Res 2007; 28(5): 261-6.
15- Erdem GB. Propolisin diş çürüklüğü oluşumuna etkisinin sıçan dişlerinde araştırılması. Tek Arı 2002; 77: 27-8.
16- Kohguchi M, Inoue S, Ushio S, Kurimoto M. Effect of royal jelly diet on the testicular function of hamsters. Food Sci Technol Res 2004; 10: 420-3.
17- Cho YT. Studies on royal jelly and abnormal cholesterol and triglycerides. Am Bee J 1977; 117: 36-8.
18- . Haddadin SY, Haddadin J, Benguiar R. The effect of royal jelly on growth and shortchain acid production of probiotic bacteria and activity of bacterial procarcinogenic enzymes in rat faeces. Pol J Food Nutr Sci 2012; 62(4): 251-8.
19- Garcia M, Perez-arquillue C, Juan T, Juan MI, Herrera A. Pollen analysis and antibacterial activity of Spanish honeys. Food Sci Technol Int 2001; 7(2): 155-8.
20- Saric A, Balog T, Sobocanec S, Kusi, B, Sverko V, Rusak G, Likic S, Bubalo D, Pinto B, Reali D, Marotti T. Antioxidant effects of flavonoid from Croatian Cystus incanus L. rich bee polen. Food Chem Toxicol 2009; 47(3): 547-54.
21- Ulbricht C, Conquer J, Giese N, Khalsa KPS, Sklar J, Weissner W, Woods J. An evidencebased systematic review of bee pollen by the natural standard research collaboration. J Dietary Suppl 2009; 6(3): 290-312.
22- Banskota AH, Tezuka Y, Kadota S: Recent progress in pharmacological research of propolis. Phytother Res 2001; 15(7): 561-71.
23- Kurek-Górecka A, Rzepecka-Stojko A, Górecki M, Stojko J, Sosada M, Swierczek-Zieba G. Structure and antioxidant activity of polyphenols derived from propolis. Molecules 2013; 19(1): 78-101.
24- Bansal V, Medhi B, Pandhi P. Honey – A remedy rediscovered and its therapeutic utility. Kathmandu Univ Med J (KUMJ) 2005;3:305-9.
25- Efem SE. Clinical observations on the wound healing properties of honey. Br J Surg 1988;75:679-81.
26- Al-Waili NS. Mixture of honey, beeswax and olive oil inhibits growth of Staphylococcus aureus and Candida albicans. Arch Med Res 2005;36:10-3.
27- Liyanage D.A.M. Arawwawala, Horadugoda G.S.P. Hewageegana. Health benefits and traditional uses of honey: A review. J Apither, 2017, Vol 2, Issue 1, paper: 9-14.
28- Ajibola A, Idowu GO, Amballi AA, Oyefuga OH, Iquot IS. Improvement of some haematological parameters in albino rats with pure natural honey. J Biol Sci Res 2007;2:67-9.
29- Jeffrey AE, Echazarreta CM. Medical uses of honey. Rev Biomed 1996;7:43-9.