Günümüzde Azerbaycan Türkçesi veya Azerice diye anılan dil, Türkçenin Oğuz lehçesine ait Azeri şivesidir. Kafkasya’nın en önemli konumuna sahip olan ülkelerinin başında Azerbaycan geliyor. 1918 yılında kurulan ve 102 yıllık varlığının 32 yılını bağımsız olarak geçirmiştir. 70 yıl Sovyetler Birliği himayesinde kalmıştır. Dolayısıyla Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı da bu değişim ve etkileşimden etkilenmiştir.
1936 yılına kadar Azeriler, kendileri Türk halkı ve dillerini de Türk dili olaran nitelendirmiştir. Resmi belgelerde de bu şekilde kayda alınmıştır. Ancak Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Azerbaycan, birçok alnda da güncellemeye gitmiştir. Milliyetini “Azerbaycanlı“, dillerini de “Azerbaycanca” olarak nitelendirmeye başlamıştır.
Azerbaycanca (Azeri Türkçesi) günümüzde Azerbaycan başta olmak üzere İran’da (Güney Azerbaycan Özerk Bölgesi), Irak (Kuzey Irak Türkmen Bölgesi), Türkiye (Iğdır & Kars Yöresi) ve Gürcistan’ın bazı kesimlerinde konuşulmaktadır. Türkçe ve Azerbaycanca %99 oranında benzerdir. Birbirlerini kolayca anlayabilir ve anlaşabilirler.
Azerbaycan Edebiyatı da 14. yüzyılda doğmuştur. 12. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar edebi tüm kaynaklar Farsça olarak kaleme alınmıştır. Ancak 14. yüzyıldan sonra Türk akınlarıyla bölge yeniden şekillenmiş ve Farsça, etkisini kaybetmiştir. Türkçe ve özellikle Azerbaycan Türk Ağzı, bölgenin edebiyat dili olmuştur.
15. Yüzyılda klasik şiirin yanı sıra saz şiir, 16 yüzyılda dünyaya adını duyuran Fuzulî ile Azerbaycan edebiyatı önemli bir dönüm noktası geçirmiştir. 19. yüzyılda ise batının siyasi ve kültürel etkileşimiyle yeniden şekillenen Azerbaycan edebiyatı, birçok alanda çok kültürlü bir yapı kazanmıştır.
Azerbaycan Dili ve Edebiyatı Bölümü Nedir?
Azerbaycan’ın tarihi, politik, kültürel, ekonomik birçok yönden edebiyat alanında incelendiği ve Azerbaycan dilinin ileri düzeyde ele alındığı bölümdür. Alanında uzman personelin yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Azerbaycan’a yönelik çeşitli edebi eser ve yazıtların incelenmesi, araştırmaların yapılması ve tarihe filolojik açıdan ışık tutulması temel gayeler arasındadır.
NOT: Ülkemizde ne yazık ki bu bölüm okutulmamaktadır. Ülkemizdeki sınav sonuçlarına göre yalnızca Bakü Devlet Üniversitesi’nde bu bölüm eğitimi alınabilmektedir. Bu bölüm mezunları “Azerbaycan Dil ve Edebiyatı Filoloji Uzmanı” unvanı kazanır. Ayrıca bu bölüm mezunları “Çağdaş Türk Lehçeleri” Diploması almaya da hak kazanmaktadır.
Bölüm İş Olanakları
Aşağıda listelenen alanlarda öncelikle iş bulabilme olanağı vardır;
- Dışişleri Bakanlığı,
- Elçilikler,
- Konsolosluklar,
- Üniversiteler,
- Tercüme büroları,
- Oteller,
- Askeriye,
- Turizm acenteleridir.
Ayrıca formasyon eğitimi alanlar KPSS’den yeterli puan alıp, atanabilmesi durumunda MEB’e bağlı okullarda öğretmenlik veya memuriyet yapabilme hakkına sahiptir. Ancak şu ana dek bu bölümden mezun olup, KPSS ile atanabilen olmamıştır. Henüz KPSS ile bu bölüme kontenjan verilmemiştir.
Bölümde Okutulan Başlıca Dersler
- Azerbaycan Dili
- Türk Dili
- Azerbaycan Edebiyatı Tarihi
- Psikoloji
- Eski Azerbaycan Yazısı
- Türkoloji’ye Giriş
- Yabancı Dil
- Azerbaycan Diyalektolojisi
- Kültür Bilimi
- Tıbbi Bilginin Esasları
- Dünya Edebiyatı
- Azerbaycan Destanları
- Divan Edebiyatının Şiiri
Önemli Bilgi
2020 yılında BDÜ (Bakü Devlet Üniversitesi) için açılan kontenjan 5’tir. 2019 yılında ise bu sayı 1 idi. Bu bölümün bulunduğu Bakü Slavyan gibi başka üniversiteler de var. Fakat ÖSYM tarafından yerleştirme yapılmamaktadır.
Kars Kafkaysa Üniversitesi’nde ise “Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı” adında benzer nitelikte tek bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölüm mezunları da benzer nitelikte iş olanaklarına sahiptir. Ülkemizde de bu bölümü Kafkasya Üniversitesi sayesinde okuyabilirsiniz.
Eğitim Süresi
4 yıllık lisans eğitim statüsünde eğitim verilmektedir. Sözel puan türüne göre tercih edilebilmektedir.
Genel Bilgi
Bu bölüm okuyanlar genellikle Rusça, Türkçe, İngilizce ve Azerbaycan Türkçesi’ni bir arada öğrenip yürütmektedir. Özelikle Rusça ile etkileşimli olarak eğitiminizi sürdürmenizi tavsiye ederiz.