Günümüzde oldukça yaygınlık kazanan İnternet ve etkileşiminin temelinde yer alan Web Teknolojileri, hayatın artık olmazsa olmazı konumundadır. Dünya genelinde eşzamanlı kullanım oranı artan İnternet ve Web Teknolojileri, ülkemizde de benzer ölçüde gelişim göstermektedir.
2002 – 2005 yıllarından bu yana süregelen ülke genelindeki İnternet kullanım alışkanlıkları ve Web üretim anlayışı Bizim Köşe Araştırma – Geliştirme ekibi tarafından özel olarak araştırılıp sonuçlar ortaya konulmuştur. Türkiye’de 10 yılda İnternet kullanıcı sayısı 2 milyona ulaşmış ve %1750 oranında artış göstermiştir. Bu kısa sürede hızlı artışın sebeplerinin başında ülke genelinde İnternetin farklı amaçlarla da kullanılmasıdır.
IAB Türkiye İnternet Ölçümleme Araştırma verilerine göre İnternet kullanıcılarının büyük kısmı artık haberleri takip etme, kaçırdığı dizi ve filmleri seyretme, radyo dinleme ve TV seyretme gibi alışkanlıklarını İnternet üzerinden gerçekleştiriyor. Bu da reyting hesaplamalarının zorlaşmasına neden oluyor.
İnternet Alışkanlıklarımız
Erkekler, televizyonu (seyretgeç) İnternet üzeri seyrediyor. %60,91 oranında erkek İnternet kullanıcısı TV alışkanlıklarını İnternet üzerinden sürdürüyor. Bu alışkanlığı devam ettirenlerin yaş ortalaması ise çoğunlukla 18 – 24 yaş arası.
Gazete satın almıyor, İnternetten haberleri takip ediyoruz.
Özellikle ülkemizde geleneksel medya, yerini çevrimiçi medyaya bıraktı denilebilir. Çoğu kişi gazete yayın ve haberlerini artık İnternetten okuyor, takip ediyor. Bu alışkanlığı sürdürenlerin çoğunluğunun yaş aralığı 25 – 34’tir.
Radyo dinleme alışkanlığımız devam ediyor.
Radyo teknolojilerini kullanan sayısı oldukça düştü. Ancak İnternetten radyo dinleme alışkanlığı devam ediyor. İnterneti bu amaçla kullananların sayısı da oldukça fazla; %51,68 (Erkek), 48,32 (Kadın).
Web Alışkanlıklarımız
Ülke olarak yaklaşık 7 – 10 yıldır ilk 10 popüler site de değişim pek gözlemlenememektedir. İlk 5 sabit, diğer 5 de zaman zaman değişim görülebilmektedir. Fakat son 10 yıldır ilk onda aynı veya benzer statüde siteler sıkça kullanılmaktadır. Alexa verilerine göre;
- Google.com
- Youtube.com
- Facebook.com
- Sahibinden.com
- Ensonhaber.com
- Memurlar.net
- Kızlarsoruyor.com
- Live.com
- N11.com
- Hürriyet.com
Diğer sıkça kullanılan siteler: Sabah.com.tr, Haber7.com, Onedio.com, Instagram.com, Milliyet.com.tr, Eksisozluk.com ve Hepsiburada.com + Twitter.com.
Genele bakıldığında sitede en çok kullanılan, ziyaret edilen site kategori ve türlerine bakıldığında Haber, içerik ve sosyal medya ile e-ticaret siteleri ön planda. Google, bu sitelere ulaşımda kullanılan arama motoru. Facebook’a doğrudan girmek yerine Google arama motoru kullanılarak giriş yapım durumu oldukça yüksek.
Arama Alışkanlıklarımız
Google, Yandex, Rastgelelik ve Turtc arama motorlarından elde edilen arama verilerine göre son 3 yılda en çok arama yapılan sözcüklerin başında sabit orantıyla dolar, dünya kupası, seçim sonuçları, sen anlat Karadeniz, çukur, ufak tefek cinayetler, ziron, mıhlama, game of thrones, fi, ysk, referandum, kpss, olimpiyatlar vb. Genelde mekân ve adres bilgileri ile popüler sitelere girmek için ilgili site adları aranmakta. Günlük olarak gündemi, Twitter ve Haberler belirliyor. Bu mercilerde olan konular o gün eğilim aramalarda yer alıyor. Sonraki gün düşüş yaşanarak etkisini yitiriyor. Çoğunlukla seçim, futbol ve dizi adları aranıyor.
CMS Alışkanlıklarımız
CMS, Hazır İçerik Yönetim Sistemi demektir. Dünyada yaklaşık 2 Milyardan fazla Web sitesi bulunuyor (2018). Günde neredeyse 5 yeni web site açılıp, hizmete sunuluyor. Bu 5 siteden neredeyse 3’ü CMS tabanlı.
Sıfırdan kodlama ile site yapımı her geçen gün azalıyor. Yerini CMS ile site kurulumuna bırakıyor. Dünyanın ve Türkiye’nin en popüler CMS’si WordPress ve Joomla. Bütün İnternet siteleri arasında %31.9’luk paya sahip olan WordPress, ülkemizde en çok kullanılan %79’luk CMS payına sahip. Dünyada Joomla ve Drupal dünyada yaygın olarak WordPress’ten sonra tercih edilirken, ülkemizde Blogger, Wix ve bazı Türk yapımı Script/CMS’ler takip ediyor.
Ülke genelinde hazırlanan sitelerde en düşük orana ise profesyonelliği ve gelişmiş kurulum&kodlama özelliği olmasına rağmen uCoz/uNet, Drupal ve Typo3 sahip. En geniş kitleye ve çok sayıda tema, eklenti desteğine dünyada ve ülkemizde WordPress sahip. Türkçe kaynak açısından isen en az kaynağa Rusya, Türkî Cumhuriyetler ve ABD’de popüler olan uCoz/uNet sahip. Sadece 1 adet Türkçe yardım kitabı ve birkaç forum paylaşımından öte Türkçe kaynağı bulunmuyor.
Web Site Tür ve İçerik Alışkanlıklarımız
Web site tür ve içerikleri incelendiğinde blog, portal, viki, forum birçok tür bulunuyor. Ancak ülkemizde en yaygın tercih edilen ve son 5 yılda klişe halini alan bir site türü ve içerik mantığı bulunuyor.
3 alanda popülerlik sürüyor.
- E-ticaret Sitesi: Birçok firma e-ticaret sitesine sahip ancak belli başlı N11, Hepsiburada gibi siteler profesyonel ve verimli biçimde bu alanda faaliyet gösterebilmekte.
- Blog Sitesi: Adeta bireysel ve kurumsal düzinelerce blog sitesi ülke genelinde yayılım gösterdi. %38 aktif ve verimli içerik üretimi, hizmetleriyle faaliyet göstermekte, bunlarında düşük bir kısmı popülerliğini sürdürmektedir. Arda kalan blogların çoğunda son zamanlarda SEO sebebiyle kopya içerik azalsa da konu ve temel bilgi oranı kısıtlı durumdadır. Çok az sayıda blog yeni ve yaratıcı içerik üretimi sağlayabilmekte. Özgünlük ön planda ama yeni ve akıcı bilgi üretimi dünya çapındaki blog sitelerine göre çok düşük seviyede ülkemizde devam ediyor.
- Kurum Sitesi: Kurum, kuruluş, firma, esnaf ve topluluklara ait iş-kariyer maksatlı siteler oldukça yaygın. Ancak yine büyük bir kısmı WordPress CMS kullanmakta ve sadece devlet, büyük firma siteleri özgün kendi sistemlerini kullanmaktadır.
Genele bakıldığında ise açılan çoğu sitede İÇERİK ön planda. Konu ve içerik belirlenip, içerik bazlı site açma popüler. Yeni bir sistem, teknoloji, altyapı üzerine web site çalışmaları ise oldukça düşük orantıda devam ediyor. Mevcut proje ve çalışmalara verilen destek ise yok denecek kadar az. Arama motoru projesi, dosya dönüştürme, uygulama dönüştürme vb. sistemsel sitelerin büyük kısmı İngilizce ve yabancı uyruklu. Ülkemiz, içerik siteleri haricinde büyük oranda web alanında da dışa bağımlılığını sürdürmektedir.
Ülkemizin kullanıcı alışkanlıkları, eğlence ve vakit öldürme üzerine şekillendirilmiş. Bu yüzden 2000’lerde devam etse de 2005 / 2010 yılından sonra üretici tüm yazılım, web proje ve çalışmaları düşüş göstermiş, sayılı çalışma faaliyetini sürdürmeye devam etmektedir.
Web alanında sitelere ilaveten uygulama geliştirme de devam ediyor. Ancak belli başlı uygulamalar haricinde elle tutulabilir özgün üretim olarak nitelendirilebilecek uygulama ve program da çok düşük oranda ve düzeyde.
Mevlüt TAPAN