Tüm dünyaya zamanında uzun bir süre korku salmış bir medeniyetin tüm dünyaya yayılan istilası, doğudan batıya birçok alanda değişim ve şekillenme sağladığı gibi, büyük çapta kültürel ve toplumsal yok olmaya da neden oldu. 13. Yüzyıla kadar tarih sahnesinde bir değeri ve önemi olmayan bir topluluğun muazzam bir istila çağını insanlık tarihine kazıdığı tüm medeniyetlerin hafızalarına kazınmıştır. İlk olarak Orta Asya, Çin, Doğu Avrupa ve Sibirya ovalarının istilasıyla namlarını duyurmuş ve akabinde de kaçışı olmayan bir istila felaketini tarihe yazdırmışlardır.

Timuçin adıyla Moğol kavminin başına geçen, fetihleriyle de Cengiz Han adını alan kağanın önderliğinde dönemin en büyük imparatorluğu olan Moğol İmparatorluğu kurulmuş ve tüm dünyaya korku salmıştır. Cengin Han önderliğindeki Moğollar, doğudan batıya birçok sefer düzenlemiş, kaleleri zapt etmiş, birçok yapı ve kenti yerle bir etmiştir. Önüne çıkan neredeyse tüm kavim ve ulusları kılıçtan geçirerek tarih sahnesinden silmiştir. Doğu ülkelerinde başlayan istila ve katliam haberleri Anadolu ve Avrupa toplumlarını derinden ürkütmüş ve içlerine büyük korku salmıştır. Araştırmacılara göre 3 Milyon ile 6 Milyon arası insanın katledildiği söylenmektedir.

Yayılma ve istila dönemi o denli hızlı ve şiddetli olmuştur ki, Orta Asya ve civarında birçok boy, kavim katledilmiş, kent harap edilmiş, kütüphane, tapınak, ibadethane, ev ve yapı yıkılmıştır. Moğol dehşetinden kaçmak zorunda kalan birçok Türk boyu Anadolu’ya göç etmiştir. Moğollar bir ilki başararak Çin’e ve Hindistana hükmetmekten de öteye giderek Japonya’ya çıkarma yapmıştır. 1274 ve 1281’de Kamikaze Tayfunlarına karşı çıkamamış ve Japonya’yı istila etme konusunda başarısız olmuşlardır. Yaklaşık 90 yıl süren hakimiyet ve istila dönemi, Cengiz Han’ın 6 oğlu arasında devletin paylaşılması ve sonradan taht kavgalarının çıkmasıyla etkisini yitirmiştir.

Dönemine göre çok farklı savaş taktikleri uygulamışlardır. Kuşattıkları kalelerin büyük çoğunu yıkmıştır. Rivayete göre kuşattıkları kaleler, teslim olduğunda eli silah tutan tüm erkekler kılıçtan geçirilir, direnen askerler ise öldürülmezmiş. Türk kültür ve toplum yaşantısını benimseyerek gelişen Moğollar, her ne kadar Türk’lere benzese de kesinlikle Türk kökenli bir topluluk değildir. Daha çok “Türkî” diye nitelendirilebilecek Türkleşmiş kavimdir. Türk olduklarını ispat eden belge veya delile rastlanmamıştır.

Mevlüt TAPAN