Sosyal fobi kavramını bazı tıbbi alanlarda “sosyal anksiyete bozukluğu” olarak da adlandırabiliriz. Gündelik hayatımızın en önemli öğelerinden olan sosyal çevre, bireysel iletişim ve etkileşim için büyük önem taşır. Fakat bazı bireylerde sosyal fobi yani sosyalleşme ve yabancı topluluklara katılma korkusu bulunur. Bu kişiler yargılanmaktan, gözlem altına alınmaktan korkar. Korku, öz bilinç ve utanma duygusu aşırı yoğundur.

Normal şartlarda  sosyalleşme süreci ilk etapta endişe ve çekimserlik gösterebilir. Bu gayet normaldir. Fakat bu durumun belli bir zaman sonra normale dönmesi gerekir. Bu durumun sürekli ve düzelmeksizin devam etmesi sosyal anksiyete bozukluğunun belirtisi olabilir.

Sosyal Fobinin Nedenleri

Büyük olasılıkla sosyal fobinin nedenlerinin başında biyolojik ve çevresel etkenler bulunur. Kan bağı ile aile bireylerinde görülebilen bir rahatsızlıktır. Ayrıca genetik olarak da geçiş sağlayabilir. Fakat henüz uzmanlar tarafından kesin bir nedeni belirtilmemiştir.

Ayrıca bu duruma beyin içindeki amigdala isimli bir yapının neden olduğu da düşünülmektedir. Korku ve kaygı kontrolünü yapamamadan kaynaklanabilir. Aşırı aktif amigdalaya sahip bireylerde sıkça görülmektedir.

Bazı araştırmacılar bu durumun sonradan gerçekleştirdiği de savunur. Alay edilme, aşağılanma,  reddedilme veya zorbalık gibi olumsuz deneyimler, çocuğun başına gelen kötü olaylar buna neden olabilmektedir.

Aile ve çevrede yaşadığı travma ve istismar bunun en önemli nedenlerindendir. Çoğunlukla çocuklukta yaşanılan olaylarla bağlantılı olarak ilk belirtileri ergenlikte görülmeye başlar.

Sosyal Fobiyi Önleme

Evvela sorunun kaynağını iyi tespit etmek gerekir. Çoğu akıl sağlığı uzmanı bu durumun zor tedavi edilebildiğini savunur. Bu yüzden dikkat ve özen gerektiren tedavi süreci söz konusudur.

Sigara, alkol, madde kullanımı, aşırı kafein ve tein tüketimi bu sorunu yaşayan bireyler için büyük tehlike arz eder.

Belirtileri ve Yaş Aralıkları

Çocuklarda çok sık görülebilen bu durum aslında yetişkinlerde bile görülür. Fakat yetişkin bireyler farklı deneyimler ile bu sorunu gizlemeyi başarmıştır. Fakat sosyal fobinin üstesinden tam anlamıyla gelmiş sayılmazlar. Çoğunlukla 10 ila 17 yaş ergenlerde çok sık görülür.

Genel itibariyle belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

  • Toplum içerisinde telefon görüşmesi yapamama,
  • Çok kısıtlı ve küçük gruplarla yalnızca iletişim kurma,
  • Toplum içinde yemek yiyememe,
  • Yetkililerle konuşamama,
  • Dinleyici önünde konuşamama,
  • Parti ve eğlencelere katılamama,
  • Başkaları tarafından izlenirken çalışamama ve yazamama,
  • İyi tanımadıklarıyla konuşamama,
  • Yabancılarla karşılaşmada endişe,
  • Genel tuvaletleri kullanamama,
  • Birilerinin oturduğu odalara girememe,
  • Yetenek ve bilgi testine tabi tutulamama,
  • Romantik, cinsel ilişkilerde travma yaşama,
  • Israrcı satıcılara karşı koyamama vb.

Mevlüt TAPAN