Her bireyin hayalidir araba almak… Araba alırken de hep en ince ayrıntısına kadar dikkat ederiz, özelliklerini araştırırız. Bugün sizlere, otomobillerdeki vites çeşitleri ve aralarındaki farklılıkların neler olduğundan bahsedeceğim…

>> Otomatik Vites ve Manuel Vites Nedir?
>> Otomatik ve Manuel Vites Arasındaki Farklar
>> Yarı Otomatik Vites ve Tam Otomatik Vites Arasındaki Farklar Nelerdir?
>> Otomatik Vites Üzerindeki Harfler Ne Anlama Gelmektedir?

Otomatik Vites ve Manuel Vites Nedir?

Öncelikle vitesin kısa bir tanımıyla başlayalım. Fransızca hız anlamına gelen vitesse kelimesinden geçmiştir dilimize. Aracın hızlanmasını sağlayan çarklar ve dişli mekanizmadır.

Otomatik vites; aracın hızlanmasını sağlamak için gereken vites artırma işlemini, sürücü müdahalesi olmadan, kendi kendine yapan bir vites çeşididir. İngilizce’de automatic transmission olarak bilinir. Bir diğer adı da otomatik şanzımandır. Bu tür arabalarda debriyaj pedalı bulunmaz.

Şanzıman nedir, nasıl çalışır? Bu konuyla alakalı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz: Şanzıman Nedir? Şanzıman Çeşitleri Nelerdir?

Sürücünün vitesi debriyaj ve vites kolu kullanarak değiştirdiği vites türü ise manuel olarak adlandırılmaktadır. Manuel, Fransızcadır ve elle yapılan, ele ilişkin, el kitabı gibi anlamları vardır. Latince, el anlamına gelen manus kelimesinden türemiştir.

Manuel vites, düz vites olarak da bilinmektedir. Manuelde, vites değişimi araç moturu debriyajla boşa alınarak yapılırken, otomatik araçlarda bu değişim tork konvektörü isimli mekanizma ile yapılmaktadır.

Otomatik ve Manuel Vites Arasındaki Farklar

Kullanıcıların otomatik vites araçları tercih etme sebepleri arasında geri kaydırma yapmaması, vites geçişlerinin oldukça hassas ve sessiz oluşu bulunmaktadır. Tabii ki kullanılan araç-marka modeline göre de değişim gösterebilir. Genel marka skalasına göre Japon, Alman ve Amerikan arabalarının vites sağlamlığı oldukça başarılıdır.

Bir aracın tam otomatik olduğunu nasıl anlayabiliriz? Vites kolunun altında (P-R-N-D-D-D4-D3 veya 3 -1-2-3-L-S veya O) gibi harf ve sayı seçenekleri bulunur. (Bunların açıklamalarını sayfanın en altında bulabilirsiniz.)

Fransızca hız anlamına gelen ‘vitesse’ kelimesinden dilimize geçmiştir.

Sürüş konforundan bahsetmek gerekirse; araç kullanmaya yeni başlayan kişiler ve sürekli şehirler arası yol kat eden sürücüler için otomatik vitese sahip bir araba her zaman daha iyi bir seçim olabilir. Şehir içinde dur-kalk yapmanın manuel vitese oranla çok daha az yorucu olması, debriyajın olmaması, otomatik vites seçeneğine artı katıyor.

Hız performans konusuna gelince, hem düz yolda hem yokuşlarda ve inişlerde manuel vitese göre daha kolaylık sağladığını gözlemliyoruz. Yeni araba sürmeye başlayan sürücüler için otomatik vites geçişlerinde zaman kazanımı olur; bir alt veya bir üst vitese geçerken ki zaman dilimi manuel vitese göre daha hızlı ve daha pratiktir.

Yakıt tüketimi konusunda “Otomatik araç çok yakıyor.” diye ortada dolaşan bazı söylentiler var. Evet, manuel vites arabayla kıyaslarsak biraz yakıt fark edebiliyor ama gelişen teknolojide yakıtı az yakan motor seçenekleri üretildiğinden bu dezavantaj da ortadan kalkmış oluyor. Ayrıca şunu da söylemek gerekir ki manuel ve otomatik vites arasındaki fark en fazla 100 kilometrede 2 litredir. Rahatına düşkün bireyler için bu ufak farkın bir sorun olacağını zannetmiyorum.

Yarı Otomatik Vites ve Tam Otomatik Vites Arasındaki Farklar Nelerdir?

Araç firmaları, otomatik vites yerine daha çok yarı otomatik vites seçeneği üretmektedir. Daha ucuz olması en büyük etkenlerden birisidir. Aslında işin özüne indiğimizde manuel vites ile yarı otomatik vites arasında hiçbir fark yoktur. İki vites çeşidinde de baskı balata kullanılmaktadır. Manuel viteste debriyaj pedalı ile vites değiştirilirken yarı otomatik viteste bu işlem, kaputun altındaki mekanizmalar yardımıyla gerçekleşir.

Yarı otomatik vites otomatik vitese göre, vites geçişlerini daha fazla hissettirmektedir. Yokuşlarda ve rampalarda geriye kaydırma yapar; hatta sırf bunun için hill holder dediğimiz yokuş kalkış sitemini üretmişlerdir. Bu özellik sayesinde arabalar geriye kayma yapmaz ve sorunsuz bir şekilde korkmadan yolculuk yapmanıza olanak sağlar. Aracın yarı otomatik olup olmadığını anlamak içinde vites kolunun altında (R-N-A) harflerinin olması yeterlidir.

Manuel viteste debriyaj pedalı ile vites değiştirilirken yarı otomatik viteste bu işlem, kaputun altındaki mekanizmalar yardımıyla gerçekleşir.

Otomatik Vites Üzerindeki Harfler Ne Anlama Gelmektedir?

P- Park demektir. Bu konumda araç şanzımanı kilitlidir. Park ederken, uzun süreli duraklamalarda ve aracı ilk çalıştırdığımızda kullanırız.

R- Geri vites demektir. Geri gitmek için R konumuna alınıp kullanılır.

N- Araç boşta demektir. Manuel viteste aracı boşa atmakla aynıdır. Duraklamalarda ve beklemelerde kullanılabilir. Araç seyir halinde ilerlerken bu konuma alınmamalıdır. Yetersiz yağlamadan dolayı şanzımanda büyük sorunlar oluşabilir.

D- İleri sürüş demektir. İleri gitmek için kullanılan konumdur. Bu konumda aracın hızına göre vitesler otomatik olarak değişir.

D4- İleri sürüş demektir. (D) konumuyla aynıdır. İleri gitmek için kullanılan vitestir. Bu konumda aracın hızına göre vitesler otomatik olarak değişkenlik gösterir.

D3 veya 3- İleri sürüş demektir. İleri gitmek için kullanılan konumdur. Bu konumda aracın hızı en fazla 100 km. ye kadar çıkarılmalıdır. Şehiriçi kullanım bu konumda sürüş keyfi sağlayabilir.

1- İleri sürüş seçeneği. Bu konumda aracın hızı en fazla 30 km. ye kadar çıkarılmalıdır. Düşük hızlarda kullanım bu konumda olabilir.

2- İleri sürüş seçeneği. Bu konumda aracın hızı en fazla 60 km. ye kadar çıkarılmalıdır. Düşük hızlarda kullanım bu konumda olabilir.

L- İleri sürüş demektir. İleri gitmek için kullanılan vites konumudur. Bu konumda aracın hızı en fazla 30 km. ye kadar çıkarılmalıdır. Düşük hızlarda kullanım bu konumda da olabilir.

S veya O–  Speed, Overdrive sürüş demektir. Seri kullanım veya spor kullanım amaçlıdır. Araç normal konumdayken devir aralığını düşük tutar ama araç S veya O butonuna alındığında vites geçişlerinde devir aralığını yüksek tutar ve aracın seri ve hızlı gitmesini sağlar. Yakıt tüketimi de bir hayli artış gösterir.

Kar butonu- Kaymayı önleme sürüş demektir. Aracın devirsiz bir şekilde kalkış yapmasını sağlar. Karlı, buzlu, yağmurlu ve kaygan zeminde konforlu ve güvenilir sürüş olanağı sağlar.

Emre KÖME