Fizyokrasi, 18.yüzyılın ikinci yarısında Merkantilizme tepki olarak ortaya çıkmış bir fikir akımıdır. Fransa’da ortaya çıkan bu fikir akımı aynı zamanda klasik liberal görüşe de öncülük etmiştir. Fizyokratlar, Merkantilist yaklaşımın tarım sektörüne gereken önemi vermediğini ve Merkantilist okulun aksine ekonomide yaratılan servetin esas kaynağını tarımsal üretime bağlamıştır.
Fizyokrasi kelimesinin kökeni Yunanca “Fisiokratia” sözcüğünden gelmekte olup “Fisis” tabiat, doğa; “kratia” ise idare, düzen anlamlarına gelmektedir. Dolayısıyla Fizyokrasi “doğa yasası, doğal düzen” gibi anlamlara gelmektedir.
Fizyokrasi iktisat yaklaşımının temel özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.
Fizyokratlar, doğal düzeni savunurlar. Onlara göre ekonomiyi dengeye getiren tanrısal bir güçtür. Dolayısıyla ekonomik ve sosyal hayatı yöneten bir “doğal düzen“ olduğuna inanırlar.
Devletin ekonomiye müdahale etmesine siddetle karşı çıkmışlardır. Bu konuda Merkantilizmin müdahaleci politikasını eleştirerek müdahale edilmesi durumunda doğal düzenin bozulacağını savunmuşlardır.
”Laissez faire laissez passer” (bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler) sloganını ilk dile getirenler Fizyokratlar olmuştur.
Fizyokratlar “Kardinal Fayda” teorisini savunurlar.
Fizyokrasi kavramını ilk kullanan düşünürün Dupont de Nemours olduğu bilinmektedir.
Fizyokratlar, Maliye ilminin doğuşunda büyük rol oynamışlardır.
Fizyokratlara göre tek üretken sektör tarımdır. Sanayi ve dış ticaret gibi politikalarla katma değer oluşturmak mümkün değildir. Dolayısıyla tarım sektörü dışındaki sektörler kısır kabul edilmiştir.
Fizyokratlar, Merkantilistlerin servet olarak parayı yanı kıymetli madenleri görmesini eleştirirerek servetin esas kaynağını tarımsal üretim olarak görmüşlerdir.
Fizyokrasinin kurucusu F.Quesnay’dir. F. Quesnay, ünlü çalısması “Ekonomik Tablo” adlı eserinde söz ettiği üzere toplumu toprak sahipleri, tarımdaki kiracılar (çiftçiler) ve Kısır Sınıf kabul ettikleri tüccar ve sanaatkarlar olmak üzere üç sınıfa ayırmıştır. Gelir dolaşımını gösteren ilk tablo olan ekonomik tablo, aynı zamanda bir girdi çıktı tablosu olarak da yazılmıştır.
Fizyokratlar, Merkantilistlerin korumacı dış ticaret politikasını eleştirerek dış ticaret fazlasının surekli olamayacağını, korumacı politikaların aksine serbest ticarete dayalı bir görüşü savunmuşlardır.
Fizyokratlara göre, en önemli ve üretken sektör tarım sektörüdür. Buradan hareketle tarım ve toprak sahiplerinden alınan tek ve dolaysız vergiyi savunmuşlardır.
Para, fizyokratlara göre servet yaratmadığından sadece bir değişim aracı olarak görülmektedir.
Fizyokratlara göre bireysel özgürlükler ve mülkiyet haklarına büyük önem verilir.
Fizyokratlar, Merkantilizmin milliyetçi politikalarının aksine mutlak surette Ekonomik serbesti ve ekonomik özgürlükleri savunmuşlardır.
Görüşün en önemli temsilcilerine ise François Quesnay, R.J.Turgot, M. Mirabeau, A.Baudeau ve P. Nemours gibi düşünürleri sayabiliriz.
Faydalı olması temennisiyle…
Emre KAYAALP